Nasashada Wargeyska

Qormo maalinle ah oo xambaarsan warar, dhacdooyin iyo muqaalo xiiso badan

Warbixin Cusub Oo Daaha Ka Rogtay Dad Lagu Kala Iibsado Dalka Kiiniya

Nairobi (The Citizen )- (W. Wararka)Warbixin la ogaaday ka dib  Baadhitaano  xoogan  oo la sameeyey ayaa shalay  lagu  soo ban dhigay dalka Tanzania, warbixintan ayaa ka yaabisay Guud ahaan Caalamka oo dhan, gaar ahaan Dadka reer Kenya, warbixintan oo  baadhitaano qoto  dheer ka dib la shaaciyay  ayaa waxaa soo daabacay  Wargeysyada ugu waaweyn dalka Kenya.

Warbixintan Dadka Ka wada fajicisay ayaa tibaaxaysa in Kumanaan qof oo  Kenyan ah oo isugu jira qaybaha Bulshada ee kala duwan  loo iib geeyo Dalalka    kala duwan ee Caalamka iyadoo la adeeg sanayo Aduunsiga Casriga ah ee Qarnigaan soo if baxay.

Dadkan wadaniyiinta ah ee  la, adoon sanayo ayaa la ka xeyaa oo Dalka laga dhoofiyaa  iyagoo been loo sheegayo oo laga dhaadhicinayo in lagaynayo wadamo horumaray oo ay shaqooyin iyo Nolol wanaagsan ka helayaan.

Warbixinta ayaa sheegaysa in dadkan la iib sado ee laga ganacsado  in tooda badan la geeyo Waqooyiga Qaarada Ameerika,  Wadamada Yurub, iyo Dalalka Bariga Dhexe.

Dadkan ayaa la sheegay in Qaabab kala duwan lagu galiyo dalalkaas lagaynayo marka laga dhoofinayo dalka, ayagoo qaar Basabooradooda lagu kaxeeyo qaar kalana Dukumentiyo Been abuur ah oo loo soo sameeyey lagu kaxeeyo.

Dadkaan ayaa marka la geeyo wadamadii loogu talagalay Qaab Adoonsi ah loo haystaa

isla markaasna si deg deg ah looga iibiyaa  dad iyo Shirkado  kala duwan oo u baahan.

Warbiixintan Cajiibka ah ayaa  Cadaynaysa in Sanad kasta la dhoofiyo oo lakala iibsado  20,000 Kun oo Dad Kenyan ah isuguna jira dad dhalinyaro  iyo caruurba leh.

Dadkan la iibsado ee dalka laga dhoofiyo ayaa sida warbixintu tibaaxayso waxa ay u badan yihiin dad Dhalinyaro ah  oo inamo iyo hablaba  leh.

Gabdhaha ayaa la sheegay in Guryo la geeyo  kadibna jidhkooda laga ganacsado.

Arintan Naxdinta leh ee laga wada fajacay ayaa soo ifbaxday ka dib markii  gabadh yar oo 14  jir ah qaab qarsoodi ah dalka looga dhoofiyey iyadoo  la geeyay dalka Ingiriiska gaar ahaan magaalada Liverpool.

Gabadhan ayaa la doonayay  in jidhkeeda laga ganacsado oo qaab adoonsi ah loo haysto balse nasiib wanaag waa ay  ka soo baxsatay  kooxihii guriga ku xidhay.

Gabadhan ayaa markii ay soo fakatay ka sheekaysay arimahan naxdinta leh ee soo if baxay.

Gabadha ayaa waxa ay  sheegtay in guri lagu xidhay  balse ay si dirqi ah ku soo baxsatay, waxaanay sheegtay inay  ku farax san tahay soo baxsashadeeda iyo dib uhelida xoriyadeedi.

Gabadhan 14  jir ka ah ayaa haatan weli ku sugan dalka Igiriiska iyadoo xor ah.

Gabadhan yar  ayaa la xaqiijiyay in dalka Ingiriiska lagu galiyey Basabor Been abuur ah.

Xildhibaan ka tirsan Barlamaanka dalka Ingiriiska  ayaa iclaamiyay  inay jiraan  Dad  Qaab adoonsi ah loo haysto oo lagu kala iibsado  magaaloyin dalka ingiriiska ka mid ah.

Dadkan ayaa la sheegay in lagu hayo Guryo aan loo ogolayn in ay banaanka uga baxaan oo ay dadka arkaan amase ay baxsadaan  iyadoo si adag  loo ilaaliyo dadkan Adoonsiga loo haysto Qarnigan aduunku horumarka baaxada leh ku talaabsaday.

Safaarada Dawlada Kenya ee Dalka Ingiriiska ayaa sheegtay in arimahan layaabka leh ay baadhitaano deg deg ah ku samayn doonto.

Warbixnta ayaa waxa ay intaas kusii daraysaa in Todobaadkii hore oo kaliya dalka Kenya  qaab qarsoodi ah  oo adoonsi ah looga dhoofiyey dad gaadhaya 40 Qof.

Warbixinta ayaa waxa ay intaas ku sii daraysaa in ay jiraan Dad kale oo laga keeno dalal kala duwan oo qaaradaha Aduunka ka tirsan lana keeno dalka Kenya iyadoo dadkaas laga soo dhaadhicinayo in  Shaqooyin iyo Ganacsi wanaagsan ay ka helayaan Dalka Kenya.

Dalalka laga keeno Dadka Qaabka Adoonsiga ah dalka Kenya  lagu soo galiyo  ayaa waxa  ka mid ah  Wadamada Ugandha, Tanzania, India , China, Pakistan, Bangaladesh iyo Dalka Congo.

Dadkan dalalka kala duwan u dha shay ee dalka Kenya  La keeno ayaa la sheegay in qarkood dalka laga sii gudbiyo oo dalal kale loo sii iib geeyo dalka Kenyana marin ahaan loo marsiiyo, halka qaar kalena  dalka lagu hayo.

Warbixinta ayaa waxa ay intaas ku sii daraysaa gabdhaha laga keeno dalalkaas ee wadanka Kenya  la keeno in qaarkood isla markaaba jidhkooda laga ganacsado oo la geeyo hoteelada iyo baararka lagu tunto ee magaalada Nairobi.

Hay’ad lagu magacaabo  African Network  For The  Prevention And Protection Against Child Abuse. oo  ah Hay’ada xidhiidhka Afrika iyo Ka hor taga Faro xumaynta Caruurta ayaa sheegtay in ay daba gal ku hayso Caruur Yar yar oo aan tiradooda saxda ah lahayn oo dalka Kenya la soo galilyay  la isuguna geeyay   Magaalada Busia ka hor inta la aan geyn qaarada Yurub.

Hay’adan  oo magaceeda loo soo gaabiyo ( ANPPCAN )  Qaybteeda Kenya ayaa sheegtay in Caruurtan lagu hayo magaalada Busia gaar ahaan xarumo laga dhigayo iskuulo waxbarasho balse aan  ahayn oo dadka lagu in dho sircaadinayo.

Hay’adu  waxa ay sheegtay in caruurtan la doonayo in qaab Adoonsi ah loogu iib geeyo Wadanka Burundi ee Qaarada Afrika, Dalalka Afrikada Koonfureed iyo Qarada Yurub Dalal ka mid ah.

Hay’adu waxa ay sheegtay in Caruurtan marka  la iib sado in qaabab kala duwan loo isticmaalayo, Sida  Kalyaha iyo Xubnaha kale ee muhiimka ah oo lagala baxo.

Warbixintan oo aad loola wada yaabay  dadkana cabsi xoogan ku beertay ayaa waxa ay intaas ku sii daraysaa in Hay’ada Socdaalka Aduunka ee  Internation  Organisation Of  Migration ee magaceeda lo soo gaabsho ( I O M ) ay sheegtay in Wadamada Kenya iyo Tanzania ay yihiin marinka lasii mariyo  Gabdhaha Ethopiyaanka ah ee wadankooda laga soo kaxeeyo isla markaana loo iib geeyo Yurub iyo Bariga Dhexe.

Gabdhaha Ethopiyanka  ah oo ka mid ah gabdhaha ugu quruxda badan   qaarada Afrika ayaa la sheegay in jidhkooda Qaab Adoonsi ah looga ganacsado oo dalal kala duwan la geeyo.

Sidoo kale Hayada Socdaalka ee I O M  ayaa waxa ay in taas ku sii daraysaa in ay Jiraan Dad Somaali ah oo la geeyo Dalka K/ Fur Afrika, Warbixinta Hayadu  ma sii faah faahin  halka laga  keeno dadka Somaalida ah iyo Qaabka looo adoonsado ee loo iib geeyo.

Warbixintan Dadka ka wada yaabisay ee iibsashada  dadka iyo Adoonsigan Casriga ah ka sheekaynaysa ayaa lagu soo daabacay Wargeysyada waa weyn ee dalka ka ee kasoo baxa Magaalada Nairobi.

Dalka Kenya ayaa la sheegay in uu yahay  wadanka  koowaad ee laga dhoofiyo Dadka  La iibsanayo ee Qaabka Adoonsiga Casriga ah loo adeegsado.