Haatuf News

Hargeysa, January 2, 2008 (Haatuf) – Madaxweynaha Somaliland Daahir Rayaale Kaahin iyo wefti uu hoggaaminayo ayaa la filayaa maanta inay dalka ka dhoofaan, iyagoo ku sii jeeda caasimadda dalka Itoobiya ee Addis Ababa, halkaas oo ay uga sii gudbi doonaan dalalka Britain iyo Maraykanka oo ay weftigu booqasho ku tegi doonaan.

Ma jiro war rasmi ah oo ka soo baxay Madaxtooyada Somaliland oo la xidhiidha ujeedada socdaalka weftiga Madaxweynaha, hase yeeshee siday warar xog-ogaal ahi u sheegeen Haatuf, Masuuliyiinta wasaaradda Arrimaha Dibadda ee dalka Maraykanka ayaa casuumad rasmi ah u fidiyay weftiga Madaxweyne Rayaale inay booqasho ku tagaan halkaas, waxaana ujeedada masuuliyiinta Somaliland loogu yeedhay lagu sheegay inay dawladda Maraykanku doonayso inay kala hadasho masuuliyiinta Somaliland xidhiidh labada dhinac (Somaliland iyo Maraykanka) dhexmara, iyadoo si gaar ah wararku u tibaaxeen in dawladda Maraykanku ay kala hadli doonto weftiga Madaxweyne Rayaale sidii saldhig Milateri looga siin lahaa magaalada Berbera.

Dawladda Maraykanka ayaa bilihii ugu dambeeyay la sheegay inay danaynayso sidii Somaliland loo aqoonsan lahaa, waxaana warbaahinta dalkaas lagu baahiyay warbixino sheegaya inay wasaaradda Difaaca ee Maraykanku soo jeedisay in dawladda Maraykanku aqoonsato Somaliland, halka wasaaradda Arrimaha dibaddu ay arrintaas shuruud uga dhigtay inay marka hore ka timaado Midowga Afrika iyo wadamada Afrika.

Warar kale oo laga dhinaca siyaasiyiin ku dhowdhow dawladda Maraykanka, ayaa tibaaxay in haatan mawqifka labadaas wasaaradood iyo guud ahaan dawladda Maraykankuba isku raacsan yihiin in aqoonsi la siiyo Somaliland iyadoo aan lagu xidhayn wax shuruudo ah, balse arrintaas laga doonayo inay Masuuliyiinta Somaliland ka timaado oo ay ogolaanshaha Saldhig Maraykanka laga siiyo Berbera shuruud uga dhigaan in ay dawladda Maraykanku marka hore aqoonsiga Somaliland ku dhawaaqdo.

Weftiga Madaxweyne Rayaale oo la sheegay inay ka mid noqonayaan Wasiirada Arrimaha Dibadda iyo Caafimaadka, Cabdillaahi Maxamed Ducaale iyo Cabdi Haybe, Wasiir ku-xigeenka Qorsheynta Axmed Xaashi Cabdi iyo Xoghaynta gaarka ah ee Madaxweynaha, ayaa ka hor inta aanay tegin dalka maraykanka waxay socdaalkooda ka bilaabi doonaan dalka Britain, hase yeeshee ma jiraan wax tafaasiil ah oo la xidhiidha booqasha weftigu ku marayo Britain inay tahay mid rasmi ah iyo cidda ay kala kulmi doonaan masuuliyiinta dalkaas toona.

Madaxweyne Rayaale ayay booqashadiisan Maraykanku noqon doontaa tii ugu horeysay ee uu ku tago dalka Maraykanka tan iyo intii uu xilka Madaxweynaha iyo ku-xigeenkaba ka soo qabtay Somaliland, waana tii ugu horeysay ee uu sannadkan bilowga ah dalka dibadda ugaga baxo, waxaanay booqashadani ku soo beegantay xilli ay wadamada iyo shakhsiyaadka daneeya arrimaha Somaliland xukuumadda Madaxweyne Rayaale dhaliilo iyo cambaareyno ugu soo jeediyeen tallaabooyin ay qaaday oo ka dhan ah xuquuqda aadamaha, sida cabudhinta iyo xadhigga suxufiyiinta saxaafadda madaxa banaan, xadhiggii siyaasiyiinta ururka QARAN iyo xoog kula wareegidii hay’addii xuquuqda aadamaha ee Shuro-Net.

Maamulka Waxbarashada Gobolka Awdal Oo Sheegay Inay Waalidiinta Ardaydu Ka Jawaabeen Codsi Qaadhaan Loogu Ururinayay Dugsiga Sh. Cali Jawhar

Boorama, January 2, 2008 (Haatuf) – Guddoomiye ku-xigeenka Waxbarashada Gobolka Awdal C/laahi Saleebaan, ayaa sheegay in dadweynaha iyo gaar ahaan waalidiinta ardaydu si wanaagsan uga jawaabeen codsi ay ku doonayaan qaadhaan loo ururinayey dhismaha deyrka dugsiga Sare ee Sh. Cali Jawhar ee magaaladan Boorama.

Sida uu ku soo waramay weriyaha Haatuf ee gobolka Awdal, Maxamed Cumar Sheekh, Guddoomiye ku-xigeenka waxbarashada gobolka Awdal oo arrintan kaga hadlayey munaasabad guddi loo xilsaaray dhismaha deyrka Dugsigaasi ku wareejinayeen lacag ka badan 36 milyan oo Shilin Somaliland ah, taas oo ay bixiyeen waalidiinta ardayda dhigata dugsiyada Boorama badankooda, marka laga reebo waalidiinta ilaa lix dugsi oo u badan kuwa gaarka loo leeyahay.

Munaasabaddan oo dorraad lagu qabtay xarunta waxbarashada goboklka Awdal ayaa waxa kale oo ka hadlay Maamulaha dugsiga sare ee Sh. Cali Jawhar Xaamud Ibraahim oo isagoo maamuluhu tafaasiil ka bixiyey sida ay waalaidiinta dugsiyadaasi ugu kala horreyeen ka jawaabidda codsiga guddiga loo xilsaaray qaadhaan ururinta dhismaha deyrka, kuwaas oo ay ugu horreeyeen Dugsiga h/dhexe ee Ibraahim Axmed Good, uuna ku xigay dugsiga hoos/dhexe ee Sh. C/raxmaan.

Ugu dambayntiina waxa halkaasi ka hadlay xubin ka tirsan guddiga qaadhaan ururinta oo sheegay in guud ahaa codsigaasi uu ahaa mid ay waalidiintu 50% kaga jawaabeen codsiyadoodii, inta hadhay waalidiintaasina ay ku ballanqaadeen inay bixin doonaan qaadhaankaasi. Diiriye waxa kale oo uu sheegay inaanay jirin cid si toos ah diidday qaadhaan bixintaaasi, balse duruufo jira awgeed ay dalbadeen in dib loogu dhigo wakhtiga ay bixinayaan.

Dhismaha deyrka dugsiga Sh. Cali Jawhar oo in badan uu muran ku saabsan dhulka uu ku fadhiyo aakhirataankii sababay in dawladdu xoog kaga didiso dad iyagu agagaarka dhismaha deyrkaasi ku sheeganayey jagooyin iyo dhismayaal kaleba.

Shirkadda Dawladda Imbagathi Baasaaboorada U Samaysay Oo Joojisay Inay Dib Ugu Soo Daabacdo

Dubai January 2, 2008 (Haatuf) - Shirkadda Baasaaboorka u samaysay dawlada Imbagaati ayaa la sheegay inay joojisay samaynta baasabooro kale tan iyo inta ay dawlada Imbagaati iska bixinayso kharashkii hore loogu sameeyey Baasborka cusub ee xukuumada Imbagaati.

Sida ay sheegeen warar xog-ogaal ah oo ku dhowdhow dawlada Imbagaati in dadkii sugayay Baasboorada ee lacagta laga qaaday ay la’yihiin baasbooradii, muddo ka badan 40 cishana ay sugayeen dadkaasi.

Shirkaddan samaysay Baasboorada dawlada Imbagaati oo fadhigeedu yahay dalka Imaaraadka Carabta ayaa waxaa hore heshiiska samaynta Baasaaboorada cusub ula galay xukuumadii uu madaxda ka ahaa ra’iisal wasaarihii hore ee xilka laga eryey Cali Maxamed Geedi, waxaanay wararku intaas ku darayaan inay shirkadani joojisay samaynta Baasbooro kale, kadib markii lacagtii hore ay laba farood dhexdooda ka baxday.

Baasboorkan cusub ee Imbagaati ayaa ah mid aanay xukuumadaasi isku raacsanayn samayntiisa, isla markaana aan la ogeyn heshiiska lala galay shirkadan, waxaana baarlamaanku marar badan ka codsaday xukuumada Imbagaati in sharciga baasboorka cusub horkeento, hase ahaatee codsigaas xukuumadu way ka warwareegtay in badan.

Baasboorkan cusub ayay dawlada Sucuudigu diiday in dalkeeda lagu soo galo moosinkii Xajka ee dabayaaqadii sanadkii ina dhaafay.

SALUUGLA

Abwaan: Cali Xasan Adan (BANFAS)

Maansadan oo magaceedu yahay Saluugla waxaan tiriyey bilowgii sanadkii 1996kii, waxaanan ugu talo galay inay soo baxdo markasta oo sanad cusubi uu u curto Somaliland, waxaanan ku bilaabay sidan:

1. Inta dhaqan ku saanliyo
2. Hidaheeda soo jiray
3. Sirta nolosha ee taxan
4. San ku neefle quutaa
5. Mid siyaasadeediyo
6. Mid kastoo sideeda ah
7. Bulsho wali ku sugantahay
8. Sawir laga arkaa jira
9. Sugan oo muraayad ah
10. La yidhaahdo Suugaan
11. Siiba aragtidaydee
12. Inta aan ku siin karo
13. Waa tane bal suuree.

14. Suugaantu waa hadal
15. Murti iyo sarbeebo leh
16. Maahmaaho soo jiray
17. Iyo gabayadii Sula
18. Halxidhaalihii Saddo
19. Sida loo buraanburo
20. Saarkiyo durbaanada
21. Sacabkiyo Ciyaaraha
22. Soo mariya heesaha
23. Maansadu ku socotee
24. Laga wada sar dheegtaa.

25. Sida caynka sarraha
26. Awrka looga saaree
27. Markaad samay tidhaahdaba
28. Salka uga ruqaansado
29. Ama sibirta Geellaba
30. Hasha godolku saaqaa
31. Sarcanyaha candhada xiga
32. Haaneedka suxullada
33. Si san ugu banaysaa
34. Sanqadha iyo hadhuubkey
35. Sirow ibaha galisana
36. Sarsarka uga maqashaan
37. Sabashada Abwaankana
38. Arrintuu la sololiyo
39. Hanqalkuu la sara kaco
40. Sadrigiisu goohaa.
41. Dhirtuna waa sidaasoo
42. Saadaasha wacan baa
43. Suradkuna magoolaa
44. Dhulka siigadiisiyo
45. Cirka kaa sareeyaa
46. Saanyahooda garataa
47. Sebban wal iyo xaalkii
48. Waxa uu siddaa baad
49. Hawsha adiga kuu sudhan
50. Ugu sabaro waaxdaa
51. Aniguna ma seegine
52. Hadaan hadalka kuu saray
53. Adna saafan doontaa
54. Aan runtaba ku siiyee.

55. Sanadkani haduu yahay
56. Midkii aan sugaynoo
57. Saxalkii ka maydhoo
58. Cudurkii ka sara kacay
59. Sagalkaa dusheena ah
60. Sagaaloodka fooraha
61. Samalahada hoortiyo
62. Seermawaydo curatiyo
63. Haduu Eebbe kugu simay
64. Sanka xoorka geliyoo
65. Sinta rayska wacan dhigo
66. ku wadhwadho sareedada
67. Sii daysay godolkee
68. Ma hadhuubkalaad sugi?

69. Sixir-barar haduu jiro
70. Halka Saalaxwaatuhu
71. ku kalaho salaadeey
72. Gorgoradu saloogaan
73. Shirarkaa sumaysani
74. Neefkaagan suuree
75. Iyo sayladuu tago
76. Saraciina waa buux
77. Saadkii adiga kuu baxay
78. Ee dadow miyaad sacsacantiin?
79. Afartaa sed goynaye
80. Tixdu waa Saluuglee
81. Sida loo sarbeebiyo
82. Inantana bal suuree
83. Maansadu ku socotaa
84. Magaceedu waa Saddo
85. Sadadaan la quudhayn
86. Soomaalilaan-da ah
87. Midabkeedu waa sagal
88. Isagoo si san u da’ay
89. Xidigaha samaawiga
90. Haddii lagu sifeeyaa
91. Sawriceedu waa nuur
92. Ina wada siraaday
93. Timaheegu waa sugul
94. Sugulkaan la kala garan
95. Sayn geri madawgoo
96. Si wanaagsan loo dabay
97. “Sunayaal biciidley
98. Sabar geenyo ugubley
99. Sara-joog nin gobba’leey
100. Soo socod wadaadleey
101. Waa dhaqan sidiisa ah
102. Abidkiiba soo jiray
103. Saddo lagu amaanaa”.
104. Dhexda loo sargooyiyo
105. Qaararkeeda oo siman
106. Aniguna sidaydii
107. Dawaarkaan sidoo kale
108. Suugaanta marin jiray
109. Saddexda qaydda ma u tolay
110. Dhaclihii ma sidataa
111. Boqor iyo subeeciyad
112. Kubabkeeda saayidda
113. Kabaha suunka loo xidho
114. Maradaan ku seemaye
115. Shulaha ugu sii daa
116. Socodkeeda laafyaha
117. Hadba gacan ha saydhee
118. Saska iyo xishoodkana
119. Isir bay u sidataa
120. Soo jiroo dabiiciya.
121. Taladeeda oo sugan
122. Meherkeeda oo saxan
123. Guurkeeda oo saddan
124. Gayaankeeda oo siman
125. Sabadkeeda oo nagi
126. Saranseer haduu dhaco
127. Sahankeegu waa guul
128. Allaa hibada siiyo
129. Halkaan cagaha saariyo
130. Halkaan dhigano suulkaba
131. Nagu seero daajo
132. Samsam bay dhex joogtaa
133. Xareedii sumsumaysaa.

134. Gabadhu waa Suleekhoo
135. Nin heliyo nin seegaba
136. loo wada sardamayaa
137. Siinteedu waa sharaf
138. Iyo siinad gobonimo
139. Dhaqan lagu saleeya
140. Hiddahaan sal-guurayn
141. Sarwadeedu waa hodan
142. Abidkeed saboolayn
143. Saddo laba daryaalaha
144. Aqalkeenii soomaal
145. Udbihii sibaaqnaa
146. Dhigaheedu waa sumad
147. Iyo loolka saarani
148. Hararaha sagaalaha
149. Toddobaalahoo siman
150. Lagu sararo gooyaa
151. Lagu jaro sal iyo baar
152. Sundusida xariirta ah
153. Sawir lagu daraandaro
154. Kuusha lagu sitaacaa
155. Sarabta iyo aloolada
156. Iyo saanta dhiinka ah
157. Saddo ila xidhkeedaa
158. Docda loo sitaaraa
159. Kabadiina sudhan tahay
160. Xeerkuna ma seegana.
161. Sariirtay ku hurudiyo
162. Sigi-beelka raaxada
163. Saligeedu waa nabad
164. Sadho laga fogeeyaa
165. Sarbanaa fijaamadu
166. Sidayaasha qoofalan
167. Satiyada aleesha leh
168. Qunbaha saabka loo hilay
169. Iyagoo sanuunad ah
170. Subagiina ku xarkagay
171. Tamayuluq sideedii
172. Codcodkii sifaysnaa
173. Muqmad sixinku dhaymaday
174. Timir lagu sibaaraa
175. Afka loo salaaxaa
176. Markaad suunka caarada
177. Ama xidhigga suryada
178. Siibka dulaca laga furo
179. Lingixii kor seernaa
180. Darban yahay sidiisii
181. Surta aad ka goysaa
182. Udgoonkii ku saaqaa
183. U sangaagurootaa
184. Sodoh iyo xilkeedii
185. Saddo iyo aroos wacan
186. Siraadkeedu waa diin
187. Sunihiyo kitaabkii
188. Miisaanka saarani
189. Suurdaha Quraankiyo
190. Soddonkii Jis oo idil
191. Saligii Rasuulkaa
192. Sala-waatu-laahiye
193. Sadqo loogu gowracay

194. “Yaa Nabi salaam calayka
195. Yaa Rasuul salaam calayka
196. Yaa xabiib salaam calayka
197. Sala-waatu-laahi calayka”

198. Inantii sifaynaye
199. Inankana bal suuree?
200. Idinkoon sidii noqon
201. Nimaydaan sal iyo baar
202. Wuxuu yahayba suurayn
203. Sidi-qabax ku raacdaan
204. Beritana sidalagtii
205. Afka salaxa kula dhegin
206. Idinkoon sidii noqon
207. Soomaali loo yidhi
208. Dhibtii ay u samirteey
209. Nimcadeeda saydhaa
210. Oo sida soodhe weeyaan.
211. Idinkoo sidiinaba
212. Sal-fudaydka qaarkii
213. Ummadyahay ka saaloon
214. Siday aniga ila tahay
215. Ninka lagu sibaaree
216. Noqon kara siyaasiga
217. Saddo ay u qalantaa
218. Inantaa la siiyaa:

219. Ha ahaado suubane
220. dhalashadu sed weeyee
221. ninka sawraceediyo
222. sulbi kula arooraa
223. Soomaalilaande ah
224. Samay adag ku joogoo
225. Magaceedu sudhan yahay
226. Si kastana u hanan kara
227. Xilkeedoo la saaraa.
228. Ha ahaado suubane
229. Ninka lagu sibaaree
230. Noqon kara siyaasiga
231. Saddo ay u qalantaa
232. Soo jeede foojigan
233. Saajac aan la dagi Karin
234. Geesi aan sal fududaan
235. Samir iyo dulqaad badan
236. Oo seefla-bood noqon.

237. Ha ahaado suubane
238. Ninka lagu sibaaree
239. Noqon kara siyaasiga
240. Saddo ay u qalantaa
241. Si kastood u mudataba
242. Sikhigaan calaacalin
243. Sacabkiisu furan yahay
244. Gacantii ku socotaa
245. Ama ay ku siman tahay
246. Siduu Eebbeheen yidhi.

247. Ha ahaado suubbane
248. Caalim diinta saacida,
249. Xukunkiisu seegseeg
250. Surma-seeg lahaynoo,
251. Sinna loogu aanayn
252. In yar oo sinbiidho ah,
253. Iniq lagu saluugaa
254. Ama loo Soloystaa.

255. Ha ahaado suubane
256. Ninka lagu sibaare
257. Noqon kara siyaasiga
258. Saddo ay u qalantaa
259. Ninka soo socdaalee
260. Beelaha saweeyee
261. Nabadda loo soloystaa
262. Danta loo sariigtee
263. Laba seeri kala xidhay
264. Gacmaha isu saariyo
265. Damal aan sal-guurayn.
266. Xaq illaahay baa sugay
267. Ina faray ha seegina.

268. Ha ahaado Suubane
269. Ninka lagu sibaare
270. Noqon kara Siyaasiga
271. Saddo ay u qalantaa
272. Samo-taliye caadil ah.

273. Ha ahaado suubane
274. Nin saadaasha uriyoo
275. Soohaaha garan kara
276. Arrintii silleedan
277. Salka Waxay ku haysiyo
278. Halkay sibir ku leedahay
279. Sambab uur Haduu galo
280. Sirta kaala soo baxa
281. Waayaha la socon kara.

282. Ha ahaado suubane
283. Siri daaridiisanna
284. Nimaad saari waydaa
285. Inta aanu ku sixin
286. Meesha adiga Kaa siya.
287. Ha ahaado suubane
288. Maalintay sirgacatana
289. Nin sedkiisa loo jaro
290. Seeftiisu nooshahay
291. Sayma kaala bixi kara
292. Cadow iyo sursuur nacab.

293. Ha ahaado Suubane
294. Sida sidigta xoolaha
295. Ama dumarka loo sabbo
296. Ninba si uu ku maalaba
297. Nin yaqaan sabaalada
298. Saaxiib la jecel yahay
299. Sumcadiisu dheer tahay.

300. Ha ahaado Suubane
301. Sad-bursiiyo loo huray
302. Isaguna sidoo kale
303. Ninla seero-daaqaa
304. Saboolkiisa hanan kara
305. Maalintay sarseermaan
306. Waxa aanad sanawaad
307. Ku samayn karayn baa
308. Ragna saacad gudaheed
309. Seken iyo Daqiiqado
310. Saxarkiyo ilbidhiqdaa
311. Sakhiraada Eebbee
312. Ay u suuro-geliyaan
313. Oo loo kala sareeyaa.

314. Ha ahaado suubane
315. Nimaan kibirku saameyn
316. Inta maanka loo saray
317. Aqoontii ku socon kara
318. Dabadeed Wax sixi kara.

319. Ha ahaado Suubane
320. Markuu khalad sameeyaba
321. Sida uu u jecelyahay
322. Allihiisu saamaxo
323. Isaguna nin saamaxa
324. Cidda ay isa seegaan.

325. Ha ahaado Suubane
326. Ninka lagu sibaaree
327. Noqon kara siyaasiga
328. Saddo ay u qalantaa
329. Inantaa la siiyaa
330. Sifihii kastee wacan
331. Sedna loogu darayoo
332. Xumo la sifeeyoo
333. Sadrigiisu nuurraa.

334. Ha ahaado Suubane
335. Suxufiga waraaqdiyo
336. Qallinka isa saaree
337. Saxeexiisu kii yahay
338. Saatirkeen jeclaaye
339. Sala-waatu laahiye
340. Nebigeena suubanee
341. Ka nasahan sufiihiga
342. Subadii ibliiska leh.

343. Afartaa sifaynaye
344. Tixdu waa Saluuglee
345. Mar labaad halkeedii
346. ha inooga socotee
347. Dhextaaladana suuree.

348. Soddon lagu xorreedii
349. Gaadhiga ma seexdaha
350. Saamamkaan ku tiirshiyo
351. Dhuumaha la saareen
352. Surka qoriga uga jaray.

353. Soddon lagu xorreedii
354. Saq-dhexaadka guuraha
355. Soolkiyo gudoodiga
356. Laba Celiyay sahankee
357. Socodkeedu dalandalay.

358. Soddon lagu xorreedii
359. Isa-sudhanta geedaha
360. Sarmaantii galoolkiyo
361. Sog-sogtiyo cadaadii
362. Saydhada ku turuqdiyo
363. Qalantida ku saaftiyo
364. Saymaha xigoodii
365. Saw-sawlihii baas
366. Suudiga ku mari jiray.

367. Soddon lagu xorreedii
368. Sowjadii haweenkiiyo
369. Surad lagu dhaqaaqee
370. Suusaciyo lis xoorkeed
371. Soor kaleba daynee
372. Sibraar loo biyaystiyo
373. Soley quudo mooyee
374. Siniin kale la urin jirin.

375. Soddon lagu xorreedee
376. Saryankiyo ugaadhiyo
377. Loo cunnay sakaarada.

378. Soddon lagu xorreedii
379. Dundumada aboorkiyo
380. Socotada qudhaanjada
381. Sud intii la sheegiyo
382. Sarta raaka aan dhigo
383. Sanaagaan maraynaba
384. Sanqadh reer ku xero-galo
385. Magacii na saaciday ‘SNM’
386. Laga sii salsali jiray.

387. Soddon lagu xorreedii
388. Dhabanada subixii
389. Sanku noo qolfaysteen
390. Safankiyo cagaagii
391. Hanfigaan ku siganiyo
392. Surmigii na gowracay
393. Carrabkii na sare tegay
394. Ninna hadalka soo roggin.

395. Soddon lagu xorreedii
396. Saacadaynu kulanaba
397. Safka laysku waajaho
398. Iyagoo sagaal goor
399. Saddex laab inaga badan
400. Tiradaan ku soconaa
401. Sutidoon u qabaniyo
402. Dhaawaca ku siddanee
403. Naga sayid-calayn jiray.

404. Soddon lagu xorreedii
405. Saq-dhexaadka waaberi
406. Salaadoon la daakirin
407. Saacadaha ku beegnee
408. Saldhigii la weeraro
409. Sooma-jeeste jiidhiyo
410. Sangayaasha caarka leh
411. Xabadii ma seegtada
412. Sumaceedu ka onkoday.

413. Soddon lagu xorreedii
414. Xabsiyada siniinka ah
415. Sababtooda loo galay.

416. Soddon lagu xorreedii
417. Sirta loo cawaansaday.

418. Soddon lagu xorreedii
419. Surimada magaalada
420. Suuqa beer-dhiqaalaha
421. Sabanlowdu yeedhee
422. Suugiyo baroonkiyo
423. Siikaawigu hilaacee
424. Hadba saalba-saalbada
425. Samadu isku xidhantee
426. Siigadu ka qiiqdee
427. Sekedaha dalooshaday.

428. Soddon lagu xorreedii
429. Ragga haadku sooryaday
430. Nin-na tiro u Suureyn.

431. Soddon lagu xorreedii
432. Salawaatu laahiye
433. Isagiyo sidiiqii
434. Godkii suufka caarada
435. Annagana sidoodii
436. Alle nagu salaamee
437. Yaasiinka loo sugay.

438. Soddon lagu xorreedii
439. Caadiyo sumuudiyo
440. Saxariirka dumarkiyo
441. Kii sebbiga layn jiraye
442. Saamiriba ka illaday
443. Tawxiidkii saarnee.

444. Soddon lagu xorreedii
445. Xidigaha suhuuriyo
446. Ururrada samaawiga
447. Suuradaha Quraankiyo
448. Sadarrada ku shaaximan
449. Samadaydii toosnayd
450. Sareediyo barwaaqada
451. Sannad hoodaloo wacan
452. Soomaalilaan bay
453. Salka dhaabatayoo
454. Calankeedu sudhanyee.

455. Tixdu waa Saluuglee
456. Inantaan sifaynee
457. Saddo loogu magac-daray
458. Inanka oo ah Suubane
459. Meherkeedii oo saxan
460. Guurkoodii oo Seddan
461. Sidii Cali iyo Faadumo
462. Gacmaha isu saarnee
463. Ducadaynu siiniyo
464. Taladiina waa sidan.

465. Shanta lagu salaadee
466. Alle loo sujuudee
467. Sunihiyo axkaamta leh
468. Xadhigan la sii deyn
469. Samadiyo dhulkaba jira
470. Silo waata Eebbee
471. Siraadkaan lagaa demin
472. Surinkaan lagaa xidhin
473. Iimaanku waa sadde
474. Salawaatu-laahiye
475. Sife Nebiga ku lahow.

476. Samirkooda aan jabin
477. Sarwadooda aan gudhin
478. Sacabkooda aan madhan
479. Seeftooda aan baqan
480. Ambiyada la siiyiyo
481. Awliyada sir ku lahow.

482. Beenaale waa sixir
483. Dadka kale sadheeyoo
484. Si xun wax ugu sheegee
485. Sawirada ibliiskana
486. Sadro xidhan ka lahow.
487. Ka ku sira mid kuu sedda
488. Saxiib cadowga ka lahow.

489. Doqontii sokeeyaha
490. Suufaha u tumatee
491. Seedda boqonta goysana
492. Sama-taliye ka lahow.

493. Haddii muruqa laba-suul
494. Adigana si kula yahay
495. Ama talo ku seegtaa
496. Adigoon sidaadaba
497. Sahwigaaga ku cartamin
498. Sakhda cadhadu waa mare
499. Soo noqosho ka lahow.

500. Wax kastood saluugtana
501. Dhaqan suuban ka lahow.

502. Socodkaaga Boorame
503. Saylac Iyo Hargeysiyo
504. Saaxil kaama guurtee
505. Burco soo naheediyo
506. Sudda Ceerigaabiyo
507. Gobollada Sanaageed
508. Sooliyo intii bari
509. Hawdiyo saraar Godan
510. Buuraha silsiladee
511. Soomaalilaan mara
512. Saalada misciriirtiyo
513. So’da loo arooriyo
514. sabadaad ka joogtiyo
515. Sabadkaad ka daaqdaba
516. Saddo caanoku lahow.
517. Surad nabadda ku lahow.
518. Saxansaxada roobaad
519. Saadaasha wacaniyo
520. Sagal hooray ku lahow.
521. Shinidana sed ku lahow.
522. Saydhada shisheeyaha
523. Sunta halaqa ku lahow.
524. Markay tahay siyaasado
525. Isa seegideediyo
526. Isa soocinteediyo
527. Isa sidashadeedii
528. Isa saamaxeediyo
529. Sabaalooyinkeediyo
530. Suul-dhabaalaheegiyo
531. Sinbiriiraxeedii
532. Silbadkeeda oo badan
533. Salaankaad koraysaa
534. Ha ahaado kii sugan
535. Dadku kula socdaanay
536. Kula saran yihiin badi.

537. Inta lagu sifoobee
538. Lagu saafiyoobaa
539. Sekedaada xoolaha
540. Salaadiyo cibaadada
541. Iyo soonka Ramadaan
542. Sadaqada inoo furan
543. Sooryada lilaahida
544. Sikhi hooda ku lahow.

545. Xadigaha suhuuriyo
546. Ururrada samaawiga
547. Sawaariikhda duushiyo
548. Hubka samada loo gano
549. Saacdaha wareegiyo
550. Satalaytku gaadhayn
551. Gaaladu samaysaa
552. Allihii na siiyee
553. Noo suura geliyee
554. U sakhiray islaamkay
555. Mahadi u sugnaatee
556. Safarkii Rasuulkii
557. Sala-waatu-laahiye
558. Socdaalkiisii xarameyn
559. Darmaantii la saariyo
560. Sirtii uu ku dheelmaday
561. Saaciido ku lahow.

562. Soo noqoshadiisii
563. Intii uu su’aashee
564. Loo soo saxeexaan
565. Innana saaka barinoo
566. Saatir kama hungownoo
567. Isa seegi maynee
568. Siyaarooyinkeediyo
569. Sannad-guuradeedaba
570. kheyrlagu salaanyeey
571. Sokeeyaha dhexdiisiyo
572. Saluuglaay adduunyada
573. Sumcad waarta ku lahow.

574. Madaxweynihii Saddo
575. Madasha iyo Suldanada
576. Ninkastoo siyaasiya
577. Qalabkiyo raggaa sidda
578. Shacbigay ka socotaa
579. Hambalyiyo salaan wacan
580. Sannad hoodaaloo wacan
581. Kii aan sugayniyo
582. Saddo iyo aroos wacan
583. Saadada Islaamkiyo
584. Soomaalilaand wacan
585. Adna suxufigiiyow
586. Saacidayaashii
587. Dhammaan ii sinaayow
588. Kuligiin salaan wacan
589. Iyo soo dhowayntiin.

Amiiro Carbeed Oo Raxan Gelaydho Ah Iyo Gawaadhida Dheeraysa Ku Ugaadhsanaya Duur-Joogta Xeebaha Gobolka Saaxil

Berbera, January 2, 2008 (Haatuf) – Kooxo Amiiro Carbeed ah ayaa badhtamihii bishii December, 2007 ka bilaabay degaanada xeebta gobolka Saaxil hawl-gal balaadhan oo ay ku ugaadhsanayaan noocyada ugaadha duur-joogta ah ee ku dhaqan degaanadaasi.

Kooxdan Carbeed oo uu hogaaminayo Amiir u dhashay dalka Imaaraadka Carabta oo ay weheliyaan ugu yaraan shan ka mid ah qoyskiisa iyo todoba xubnood oo kale oo isugu jira shaqaalihiisa iyo asxaabtiisa gaarka ah, ayaa hawl-galkan ugaadhsigooda ugu horeyn ka bilaabay aaga degmada Xagal ee bariga gobolka Saaxil, iyaga oo u adeegsanaya ugaadhsigooda in ka badan 20 Galeydh oo si xoog ah u tababaran iyo gawaadhida dheeraysa oo ay iyagu keensadeen, halkaasi oo ay mudadii ay ku sugnaayeen ku qabqabteen duur-joog, gaar ahaan bahasha loo yaqaan Jugleyda iyo Dareeda, kuwaasi ah duur-joogta ay sida gaarka ah u doonayaan.

Waxaanay kooxdan Carbeed hawl-galkoodan ruqsad ogolaansho ah uga qaateen dawladda Somaliland, sida uu Haatuf u sheegay Wasiirka Wasaarada Deegaanka iyo Horumarinta Reer Miyiga Fu’aad Aadan-Cade balse ruqsadaasi waxay sheegaysaa buu yidhi Wasiirku in ugaadhsigoodu ku kooban yahay wax ay cunaan mudada ay dalka joogaan, gaar ahaan Dareeda, Jugleyda, Bakaylaha iyo Sakaarada
Kooxdan Carbeed mudadii ay degmada Xagal ku sugnaayeen waxay maamulka degmada ugu deeqeen dhismaha Laba qol oo noqon doona guriga Martida ee degmadaasi.

“Waxay Fara baas ku hayaan ugaastatadan carbeed shinbirta juglayda la yidhaa oo ka mid ah duurjoogta ka sii dabar go’aya deegaanada Somaliland’ sidaa waxa yidhi mid ka mid ah dadka degan deegaankaas
Hase yeeshee, sida ay sheegeen dadkii degaankaasi Xagal ee kooxda Carbeed ka bilowday ugaadhsigooda, ayaa sheegay in kooxdaas Carbeed oo ruqsadoodu ahayd in ay ugaadhsadaan waxa ay nafahooda u cunaan ay ujeedadoodu intaas ka fogtahay, isla markaana ay ugaadhsadeen ama laayeen intii loo ogolaa in ka badan, taasi oo ay shibirta Juglayda la yidhaahdo ee ugaadhsigeeda loo ogolaaday ay ka mid tahay shimbiraha sii dabar go’aya ee ku nool dalka. Sidaas darteedna ay markeeda horeba khalad ahayd in ruqsad lagu bixiyo ugaadhsigeeda
Waxaanay kooxdaasi Carbeed kadib markii ay laba todobaad ka ugaadhsadeen degmada Xagal ee bariga Berbera hada uga gudbeen degaanada galbeed ee gobolka Saaxil, halkaasi oo ay hada ku sugan yihiin, hawshoodiina ka sii wataan.

Fariinta Sannadka Cusub Ee Gudoomiyaha Urur-siyaasadeedka QARAN

Idinkoo mudan naga aqbala mahadnaq ballaadhan dadaalkii cuslaa ee aad u gasheen u hiilinta xaqa iyo mabaadi'da Dimuqraadiga, anagoo ku rajo-weyn in aydun ka hadhaynin inta la heleyo xuquuqda aasaasiga ah ee nala ka hortaagan yahay oo ah in la ogolaado in ururada siyaasadeed ka qayb qaataan loolanka iyo siyaasadda wadanka sida Dastuurku damaanad qaadayo.

Muwaadin qudh ah oo si aan sharciga waafaqsanayn looga qaado xuquuqdiisa iyo xorriyaadkiisa aasaasjga ahi, waxay ka dhigantahay ayadoo dhammaan bulshada laga wada duudsiyey. Tacadiga nala kula kacay ma ahayn mid aanu ku mutaysanay dambi aanu ka galnay dadka iyo dalka (nabadda, xasiloonida ama sharciga) ee wuxuu ahaa mid siyaasadeed oo doorashooyinka soo socda la damacsan yahay in nala kaga reebo.
Anagoo (Madaxda Urur Siyaasadeedka Qaran) dembiga keliya ee naloo tirinayaa yahay doonista inaanu isticmaalno Xuquuqda iyo Xorriyaadka siyaasadeed ee noo damaanad qaaday Qodobka 23/3 ee Dastuurka iyo Xeerarka doorashooyinka dalkan.

Article 23/3:- All citizens shall the right to form, in accordance with the law, political associations", kaas oo bixinaya fursada in dad badani ka qayb-qaadan karo tartanka dorashooyinka.
Nasiib-darro waxaa na horyimid maamul tiisu u caddahay oo aana ogolayn, in khilaafaadka iyo aragtiyaha kala duwan, xallintooda loo maro wada-hadal, isu-tanaasul iyo waxay danta Qaranku ku jirto, helayna shacbi gaajo iyo rajo-xumi badani la soo deristay.

President Franklin Delano Roosevelt said: "True individual freedom cannot exist without economic security and independence. People who are hungry and out of job are the stuff of which dictatorships are made."

Waxaanu indhaha bulsho-weynta caalamka ku guubaanineynaa inay hoos u eegaan arrinta meesha taalla oo hadii la ogolaadoo noqoneysa masiibo fool-xun oo wax badan wax yeeli karta geedi socodka Dimuqraadiyadda iyo wada tashigii naga dhexeeyay.
Waxaan giddigiin Ilaahay idiin ka rajeynayaa in sanadka cusubi noqdo kii noo hagaagoo keena himiladii iyo midhihii aan wax badan sugeynay.
Gudoomiyaha Ururka Qaran
Dr. Mohamed Abdi Gabose.

Top

Masuuliyiin Ka Tirsan Xisbiga UDUB Ee G/Awdal Oo Ku Baaqay Inaan Itaalyarida Dhaqaale Iyo Ictiraaf La'aanta Caalamka Ka Timi Xukuumadda Rayaale Lagu Eedeyn

"Mucaaradku maaha in wax kasta oo wanaagsan oo dawladdu qabato uu aaso, xumaantana....." Guddoomiye ku-xigeenka Xisbiga UDUB ee G/awdal

Boorama, January 2, 2008 (Haatuf) – Qaar ka tirsan masuulyiinta xisbiga UDUB ee gobolka Awdal ayaa axsaabta mucaaradka ah ee dalka ku eedeeyey inay mar kasta xukuumadda waxqabadkeeda iska indho tiraan isla markaana wax aanay dawladdu masuul ka ahayn sabab uga dhigaan haddii ay jiraan dib-u-dhacyo dhinaca siyaasadda, dhaqaalaha iyo nolosha Ijtimaaciga ahba.

Sida uu ku soo waramay weriyaha Haatuf ee gobolka Awdal, Maxamed Cumar Sheekh, Ku-xigeenka wakiilka xisbiga UDUB ee Gobolka awdal Barkhad Cumar X. Khayre, iyo Xoghayaha xibiga UDUB ee G/Awdal Axmed Muumin Seed, oo shalay shir jaraa’id ku qabtay xafiiska xisbiga ee Boorama, ayna goobjoog ka ahaayeen qaar ka tirsan madaxdhaqmeedyada degaanka Boorama oo uu ka mid yahay Caaqil Cabdi Faarax Geelle ayaa waxa kale oo ay kaga hadleen arrimo door ah oo ku saabsan waxqabadka xukuumadda Rayaale intii ay talada haysay oo ku dhawaad afar sano iyo badh ah.

Ugu horreyn waxa shirkan ka hadlay Barkhad Cumar, ahna ku-xigeenka wakiilka xisbiga talada haya ee UDUB ee G/awdal isagoo hadalkiisii ku yidhi "Waxaan in badan iyo sannado badan maqlaynaa dhaliilo iyo ceebo badan oo axsaabta mucaaradka, siyaasiyiin iyo dad kale dad iska caadi ahiba u soo jeedinayaan xukuumadda Madaxweyne Rayaale kaas oo ay ku eedeynayaan mar walba in dalku meel xun marayo, dadkana ku beeraya cabsi, dhibaato iyo belaayo aan jirin. Waxaan markhaati ka nahay in shan sano ku dhawaad iyo in ka badan oo Madaxweyne Rayaale uu dalkan xukumayey ay Somaliland ka badbaadday dhibaatada haysata Soomaalida inteeda kale. Maynaan maqal belaayo ka weyn kooxihii yaraa ee saddex ilaa afar sannadood ka hor laga soo diray Soomaaliya ee dadka ajnebiga ah beegsaday. Maynaan maqal Somaliland uga soo gurmada nabadgelyo darro, maynaan maqal Somaliland dhibaato ayey ku haysaa Geeska Afrika iyo dalalka deriska ah sida Itoobiya, marka laga reebo damaca Cabdillaahi Yuusuf iyo kooxaha maajeerteeniya ee sheeganaya Somaliland dhulkeeda.

Walaalaheenna mucaaradka ahi waxay maalin walba dadka u sheegayaan dal dhibaato nololeed iyo tu dhaqaale ka taagantahay, iyadoo lagu garan karo dhaqaaleheenna in shilinkeenna Somaliland oo cidhiidhi ku haya lacagihii ajnebiga ahaa sida Doolarka oo kale. Haddii dhaqaale darro iyo nolol xumo jirto lacagteennu qiimo ma yeelateen sidaa darteedna waxan walaalahayga mucaaradka u sheegayaa inay dadka ka daayaan cabsida, oo ay sheegaan in dhibaatooyinka iyo dib-u-dhaca laga arki karo nolosha iyo mashaariicda horumarintu yihiin kuwa ka yimi cadaadiska siyaasadeed ee lagu hayo dalkeenna, ictiraaf la'aan iyo xaasidiin badan oo doonaya inaanay Somaliland waxba noqon. Dhaliilaha soo noqonoqnaya ee maalin walba lala daba taagan yahay xukuumadda, waa inay ku daraan wanaagga iyo waxtar kasta oo xukuumaddu qabatay, oo aanay aasin wixii abaal ah ee dawladda Rayaale u gashay shacbiga Somaliland ee doortay.

Waxa la ogyahay inay maanta caasimadda Hargeysa deggen yihiin in ka badan 80 hay'adood oo ajnebi ah, kuwaas oo Somaliland caawiya, dhaqaale badanina ka soo galo dalka iyo dadka, hadii ay ogyihiin hay'adahaasi in Somaliland quus tahay waxay iska tegi lahaayeen meelo kale oo ka ammaan badan.

Ugu dambayntiina waxan leeyahay walaalahayga mucaaradka oo aan kula talinayaa inayna innagala mid dhigin Soomaaliya, oo ay talooyinka wanaagsan iyo waxtarka wanaagsan ee dawladda Rayaale sheegaan. Siyaaasadda horumarka laga gaadhay waxa ka mid ah in dalal badani inna ictiraafsan yihiin maanta, balse ay ka waabanayaan oo keliya inaan lagu eedeyn arrimo kale. Waxad ogtihiin in madaxweyne Rayaale tegayo Maraykanka, ma awalbaa Maraykan innala hadli jiray ama wax inna weydiin jiray. Waxaad ogtihiin xidhiidhkeenna dalalka deriska ah, sidaa darteedna waxaan soo jeedinayaa inaan dhexdeenna muujiino midnimo."

Axmed Muumin Seed oo ah Xoghayaha UDUB ee G/Awdal oo isna hadallo kooban halkaa ka sheegay ayaa yidhi "Runtii ma arko anigu wax maanta ka xumaaday Somaliland wax u kordha mooyee, dhibta caalamku innagu hayo oo kaalinteedii bannaan tahay weli ayaad moodda walaalaheenna mucaaradka ahi inay sabab uga dhiganayaan xaaladda dalka maanta dagaalka kula jira Majeerteeniya oo sheeganaysa gobollo ka mid ah dalkeenna. Waa la ogyahay guulaha ciidankeennu ka soo hooyey, waa la ogyahay sida shacbigeennu heellanka ugu yhahay taakuleynta ciidankeenna, sidaa darteedna anigu ma arko dhibaato dhex taalla dadkeenna oo siyaasadeed. Haddii tabasho jirto waa in la iskaga yimaaddaa oo laga wada tashado. Dhinaca gobolkan Awdal markaan ka hadlo waa gobolkii uu ka yimi madaxweynuhu, haddii madaxweynuhu ka yimina dee maahaa inaan wixii dalku lahaa qaadanno ee dhaqaale iyo horumarin ahaa, ee waa inaan sugnaa inta gobolada kale nagaga horreynayaan. Waxa kale oo beryahan dambe soo baxayey warar sheegaya in dawladda Rayaale ballanqaadday jidka isku xidha Boorama -Dila, hadalkaas oo borobagaan badan laga sameeyey wax looga jeedo garan maayee, waxan leeyahay jidkaasi shacbigaa dhisanaya ee dawladdu way taageeraysaa suurtgalnimadiisa, ballan-qaadkeeduna wuxu ahaa nidaam kasta oo lagu dhisayo way taageeraysaa dawladdu. Ma garanayo ragga maalin walba leh dawladdaa dhisaysee iska daaya, waa xaasidnimo iyo ceeb dawladda lala doondoonayo.

Caaqil Cabdi Faarax Geelle, kana mid ah madax-dhaqameedyada Boorama oo isna hadallo kooban halkaa ka yidhi ayaa yidhi "Horta anigu siyaasi ma ihi, waxaanse ka hadli karaa wixii dadka aan masuulka ka nahay kala geynaya inaan tilmaan siinno. Belaayo aan jirin looma yeedho, mucaarad iyo muxaafidna wada tashadana waa waxa lagu gaadho horumarka. Qof wuu ka baydhi karaa waxa dadweynaha kale u arkayo si kale, laakiin aakhirka waxa la iskugu yimaaddaa meesha dantu ku jirto. Dawladda maanta jirta waa danteenna iyo danta reer Somaliland, wax baa la kala taban karaa, reer Awdal iyo reer Hargeysaba way is tuhmi karaan, Illaahay uunbaa baahida kaxayn kara ee bini aadan waxba ma kaxayn karo ee hala isku dulqaato oo caano yaraanta yaan la isku nicin oo aynaan dawladda ku xumaynin, haddiise kursi iyo dan shakhsi iyo waxyaalo yaryar ah dawladda ku duminno, waan soo aragnay waxa dawlad la'aani tahay, dulqaad iyo waddaninimo ayaa loo baahan yahay."

Axmed Washington Maxaa Dalka Looga Saaray?

Asraarta Ku Xeeran Erigii Wakiilkii Hore Ee EU-Da U Fadhiyay Somaliland

Hargeysa, January 2, 2008 (Haatuf) – Dabayaaqadii bishii October , 2005, waxa xukuumadda madaxweyne Riyaale ay dalka Somaliland ka caydhisay wakiilkii Komishanka Yurub xilligaasi u fadhiyay Magaalada Hargeysa, Axmed Maxamed (Axmed Washington) oo ay ku eedaysay inuu ku kacay falal ku lidi ah qaranimada Somaliland.

Ma jirin wax tafaasiil ah oo ay xukuumadda Somaliland ka bixisay sababaha dhabta ah ee ku kaliftay inay dalka ka saarto Axmed Washington, iyadoo markii ay arrintani dhacday ay dadku isweydiinayeen tolow waa maxay dambiga uu galay ee madaxweyne Riyaale-na maaransiin wayday inuu ninkaasi dalka ka caydhiyo. Ra’yal caamka intiisa badani waxay isku qanciyeen in kolay ay wax weyni jireen maadaama u madaxweynuhu ka badheedhay inuu go’aankaasi qaato, isaga ogaa in talaabadani ay iska horkeeni karto Somaliland iyo deeq bixiyayaasha reer Yurub ee kaalmadda siiya Somaliland oo ka kooban in ka badan 23 dal oo xubno ka ah Midawga Yurub, kuwaas oo u Axmed Washington ahaa xilligaas wakiilkooda u fadhiya Somaliland.

Hase yeeshee, waxa isla xilligaas soo shaac baxayay warar sheegayay in eriga Axmed Washington uu ka dhashay arrin gaar ah (Personal) oo dhexmartay isaga iyo qasriga madaxtooyadda.

Wararka caynkaas ah nuxurkoodu wuxuu ahaa in sababta Axmed Washington loo caydhinayay aanay dhaafsiinayn madaxtooyadda oo ninkaasi laga qaniinay, waxaanay wararkani sii xoogaysteen oo jiritaankooda la sii rumaystay wax yar ka dib markii ay xukuumadda Somaliland ogolaatay in Axmed Washington dib ugu so laabto magaalada Hargeysa, xilkiisii horena halkii ka sii wato.

Haddaba Wargeyska Haatuf ka dib markii u baadhitaan ku sameeyay dhacdadani, wuxuu halkan idiinku soo bandhigi doonaa asraarihii ku xeernaa erigii Axmed Washington iyo asbaabaha dhabta ee loo cuskaday.
Qaybtii 4aad
Wasiir Axmed Xaaji Daahir wuxuu markii hore isku dayay inuu Axmed Washington hoos ahaan dalka uga saaro, waxaanu niman arrinta judhiiba wax ka weydiiyay uu u sheegay in aanu isagu shaqo ku lahayn eriga Washington balse uu yahay amar xagga sare kaga yimid.

Hase yeeshee kadib markii ay arrintu soo shaac-baxday ee Saxaafaddu ka hadashay, Axmed Xaaji Daahir way la noqon weyday inuu runta ka sheego siday wax u dhaceen. Intuu is lahaa wax dambabas ayuu dhiiqooyin kale sii galay.

Shir saxaafadeed uu arrintan kaga hadlayay oo uu Hargeysa ku qabtay 6/11/2005, waxa wasiirka la weydiiyay su’aal ahayd “Yaa ku siiyay awoodda aad nin noocan ah ku saarayso, miyaanay ahayn shaqadii wasaaradda Arrimaha Dibadda?”
Axmed Xaaji Daahir wuxuu iska yidhi oo uu ku jawaabay “Waa run oo wasaaradda Arrimaha Dibadda ayaa leh [Shaqadan] laakiin annagu maadaama aan lana ictiraafsanayn ma lihin kala-dambeynta noocaas ah, sharcigana kuma dhaqanno. Dee markaas aniga uun baa intaan fakiray ayay ila noqotay in aan sidaas sameeyo.”

Ina Xaaji Daahir dalka uu sumcadiisii iyo karaamadiisii dhulka la dhacay waxa kaga weynaa difaaca Mr. Rayaale oo uu isku haleyn weyn ku qabay, waxaana xaqiiqawday in labada ninba aanay cidna wax iskaga tirinayn oo sida ay doonaan dalka iyo dadkiisaba ka yeeli karaan.

Waayo tan oo kale waa tii ay dawladuhu ku dhici jireen ee xukunka lagaga tuuri jiray Maxkamadna lagu horkeeni jiray cidda dambigaas oo kale qarankooda ka gasha. Laakiin ina Xaaji Daahir taagga isagaaba tirsanayay in lagu khaldamay, waxaanu shirkaa jaraa’id ku sheegay inuu la yaaban yahay dadkan ka qaylinaya nin dalka laga saarayo maadaama ayuu yidhi aanay jirin cid hore oo ku qabsatay dhawr ka mid ah shaqaalaha hay’adaha caalamiga ah oo uu isagu hore dalka uga eryay.

Ina Xaaji Daahir weli wuxuu xubin ka yahay golaha Wasiiradda Somaliland, waxaanu muddo 4 sannadood ah soo silcinayay wasaaraddii Qorsheynta ka hor intii aan muddo haatan sannad-ku-dhawaad ah laga soo bedelin ee aan la geyn wasaaradda Warfaafinta.

Axmed Xaaji Daahir waa nin beel ahaan ka soo jeeda gobolka Boorama, laakiin wuxuu ku soo barbaaray magaalada Hargeysa oo qoyskoodu degganaa.
Axmed wuxuu muddooyinkii dambe ku noolaa qurbaha waxaanu sannadihii u dambeeyay deggenaa dalka Kanada halkaas oo uu wakhtiyada qaar jaadka ku iibin jiray.

Marka taariikhda siyaasadda Somaliland ee xilliyadii lixdamaadkii dib loo jaleecdo, waxa marxaladdaasi lagu tilmaami karaa mid uu saameynta ugu weyn ku lahaa Madaxweynihii geeriyooday ee Somaliland, Marxuum Maxamed I. Cigaal, halka Xaaji Daahir-na (Wasiirka aabihii) ka mid ahaa shakhsiyaadka ugu mudakarsan ee farta lagu fiiqo marka la eego Beesha Gadabuursi dhexdeeda ama bulsho-weynta Somaliland-ba.
Madaxweyne Cigaal oo lagu yaqaanay in mararka qaarkood uu hab hiddo-raac ah ku doorto cidda uu xukuumaddiisa ku soo darsanayo ayaa dadka qaar rumaysan yihiin inuu Axmed Xaaji Daahir isagu dibadda uga yeedhay oo uu Marxuumku doonayay inuu doorashada teeramka dambe ku beddelo Daahir Rayaale oo isagu ahaa Madaxweyne ku-xigeenka Cigaal.

Ilo xog-ogaal u ahaa arrintan oo ka waramaya siduu ku-talo-galku ahaa ayaa waxay sheegeen in Daahir Rayaale oo shirweynihii beelaha Somaliland ee Hargeysa 1996/1997 loogu doortay inuu noqdo Madaxweyne ku-xigeenka Somaliland, markii uu ogaaday qorshaha lala damacsan yahay uu bilaabay inuu raadsado fiiso uu dalka Kanada ugu dhoofo.

Laakiin Cazaawa-jallaha Illaahay ayaan sidaas qadarin oo waxa 3-dii May 2002 geeriyooday Madaxweynihii dalka, Marxuum M. I. Cigaal, waxaana dhaxlay oo Madaxweynihii Somaliland noqday Daahir Rayaale Kaahin oo ahaa ku-xigeenkii Cigaal ee fiisada doon-doonayay.

Axmed Xaaji Daahir markii uu arkay in aan meesha wax u oolin ayuu go’aansaday inuu Kanada-diisii iskaga noqdo. Hase yeeshee isaga oo inuu ambabaxo u diyaargaroobaya ayaa waxa u yeedhay Daahir Rayaale waxaanu u dhiibay wasaaraddii Qorsheynta, tallaabadaas oo ujeedada keliya ee Rayaale ka lahaa ahayd inuu ku raaligeliyo amaba ku aamusiiyo beesha Maxamed Case, taas oo ay ka soo jeedaan Xaaji Daahir iyo rag kale oo madax dawladeed iyo siyaasiyiinba soo noqday.

Haddaba haddii aynu dib ugu soo noqono sheekadii ahayd asraartii ku xeernayd erigii wakiilka Komishanka Yurub, bishii October 2005, waxa jirtay arrin layaab leh oo dhacday muddo yar ka hor intii aan warqadda eriga Axmed Washington la keenin xafiiska EC-da…
La soco …………

Shacabka Somaliland Wuxu U Haraaddan Yahay Aqoonsiga Beesha Caalamka

Prof. Axmed Al-Azhari (siyaasi madax banaan)

Somaliland waa dal jira, Laakiin aan weli beesha caalamka ka helin aqoonsi caalami ah, ummadda S/land waxay suurogalisay inay S/land noqoto Dal Nabdoon oo lagu soo hiran karo.

Guushii ugu weyneyd ee ay S/land gaadhay waxay aheyd markii ay Nabad-Gelyo ku dhamaadeen doorashooyinkii kala danbeeyay tii deegaanka,Madaxtooyadda iyo baarlamaanka oo sidii ay ku dhamaadeen iyo wanaagii shacbiga S/land muujiyay caalamkuna inoo qiray inaynu nahay dad wax qabsan kara oo la jaanqaadi kara Beesha Caalamka, hirgelin karana dimuqraadiyad dhab ah een looga baran wadamada Afrikaanka ah, shacbiga S/land waxay ilaashadeen nabad-gelyadoodii dhib kasta oo ka soo gaadhay iyagoo uga dan lahaa inay ka midho dhaliyaan himiladoodii aheyd inay maalin maalmaha ka mid ah helaan aqoonsi caalami ah waa Dalka ay ka jirto shaqo la’aan baahsan.

Shacbiga S/land wuxuu degel-fadhi ahaa 17 sanno ooy raasamaal cun ahaayeen waxay Samir iyo Iimaan ku gaaban dhulkooda, nabadooda iyo Dawladooda wixii cashuur lagu yeeshana wey bixiyaan iyagoo Duruufo adag ku nool yihiin. Dadku maalinba maalinta ka danbaysa way badanina way inoo hadhsanyihiin wixii innoo qabsoomay waxay ku timi Midnimo, Wada-tashi , Ismaqal, Isqancin, iyo isku Duubnaan.
Dhacdooyinka dhacay, xaaladda uu dalku ku suganyahay iyo daruufaha qalafsan ee Dadweynuhu ku noolyahay waxay shacbiga S/land ee nabada jecel, ee samirka badan ku abuurtay werwer, walaac iyo niyad-Jab-weyn waxaa umadda isu-qaban waayay baahida aynu u qabno aqoonsi caalami ah iyo talaabooyinka uu M/W Rayaale ku talaabsaday Sanadkan dhamaaday 2007 arrimahaas oo ah kuwo aan la liqi karin iyo gefefka siyaasadeed ee laf-jabka ah oo gil-gilay JSL, waxay keentay Su’aalo adag oo ah:-

Horta M/W Rayaale ma doonayaa In la aqoonsado S/land? Haddii uu doonayo aqoonsi muxuu waxan ugu Talaabsaday?
Dhacdooyinka sameemeynta weyn ku yeeshay Ictiraaf-Raadinta:-

1. Xadhigii saddexda suxufi ee Haatuf
2. Xadhigii Madaxda Urur Siyaasadeedkii Qaran
3. Fara-gelintii xukuumaddu ku samaysay Ururka Xuquuqul ee insaanka Shuro-Net.
4. Cabudhinta saxaafadda madaxa-Banaan
5. Xukuumadda M/W Riyaale oo ku dhaqmiweyday miisaaniyaddii Golaha Wakiiladdu ansixiyeen 2007 ka.
6. Xukuumadda M/W Rayaale oo soo bandhigiweyday xisaab-xidh cad dhawrkii sanno ee u danbeeyay, 2003.2004, 2005.
7. Dastuur Jebinta
8. Muddo kordhintii Golaha Guurtida oo baal marsaneyd distoorka JSL.
9. Muranka Distoorka
10. Musuqmaasuq baahay, iyo
11. Cadaalad-darada garsoorka

Hadaba haddii ay xukuumadda M/W Riyaale doonayso aqoonsi ay ka hesho beesha caalamka waa inay sida ugu dhakhsaha badan u saxdaa qaladaadka Laf-Jabka ah ee saameynta weyn ku yeeshay aqoonsiga S/land.
Beesha Caalamku aqoonsiga S/land Shuruudaha ay ka dooneyso waxaa ka mid ah:-
Shuruudahaas oo ah:-

1. In ukuumadda S/land aanay sinaba u fara-Gelin Hayadaha xuquuqul insaanka.
2. In ay xukuumadda S/land xaq-dhowrto oo ilaaliso xuquuqda aasaasiga ah ee Muwaadiniinta S/land sida xorriyatal-qowlka, rayi-dhiibashada iyo xorriyadooda.
3. In aan saxaafada madaxa banaan la cabudhin.
4. In ay xukuumadda S/land joojiso xadhiga xaq-darrada ah ey ku xidhayso muwaadiniinta S/land, isla markaas qof aan dambi galin laga la bixin Gurigiisa.
5. In muwaadiniinta loo ogolaado inay dhigaan banaan baxyo ay ku cabirayaan tabashadooda.
6. In aanay xukuumadda fara-gelin suuqa-xorta ah
7. In aanay xukuumaddu fasixin Ururo cusub oo ka qeyb-gala tartanka, doorashooyinka Dawladaha hoose.
8. In Doorasho xor ah oo xalaal ihi waqtigeeda ku dhacdo.
9. In xukuumadda S/land laga helo xisaab cad sanad-walba
10. In ay xukuumadda S/land si degdeg ah oo bilaa shuruud ah xoriyadeeda ugu soo celiso.
11. In xukuumadu si rasmi ah ugu dhaqanto distoorka qaranka
Haddii xukuumadda S/land ay tix-gelin weydo arrimaha kor ku xusan waxay iba-kuryeynaysaa ictiraafkii shacbiga S/land u haraadanaayeen, 17ka sanno ah, sidoo kale waxa hakad geli kara ololaha Ictiraaf-raadinta, waxay kaloo Niyad-Jab weyn ku keeni kartaa qurba-joog S/land iyo saaxiibada S/land ee had iyo goor ololaha ugu jira sidii ay S/land u heli lahayd aqoonsi ay ka hesho Beesha Caalamka.
Arimaha kale ee Madaxweynaha Umadda S/land ka sugayso in uu si deg-deg ah wax uga qabto:-

1. Balan qaadkii Madaxweynaha in Burao lacagta Giinbaarta ah laga beddelo.
2. Idaacaddii Qaranka ee dalka oo dhan laga dhageysan lahaa
3. Sicir bararka shacbiga S/land naafeeyay
4. Maraakiibta shisheeye ee xaalufisay baddeena
5. Xukuumadda tirada badan ee tayada-daran oo Madaxweynuhu dhowr-goor balan qaaday In uu dhisayo xukuumad tiro-yar oo tayo leh.
6. Ciidamada aan derajo laheyn.
Arrimahaas kuma xidhna beesha caalamka ee waxay ku xidhanyihiin Madaxweyne Riyaale sida uu u Fuliyo.
Xukuumadu waa inay ixtiraanto garashada Ummadda S/land marka ay wax u sheegayaan.

Masuuliyadda ugu saraysa ee qaranka S/land waxay dusha ka saaran tahay madaxweynaha wixii fashilaad siyaasadeed ah, dub-U-dhac, dhaliilo ah ama khilaafaad ah ee ku timaada qaranka isagoo ka masuul ah haddii guul ama wanaag yimaado (Sida guusha Ciidanka Qaranku ka soo hooyey xuduudaha bariga) madaxweynahaa iska leh.
Waxa M/W Rayaale ka dhego-adaygay codsiyadii faraha badnaa ee ugu imanaayay gude iyo dibedba khaasatan Beesha caalamka ee loogu baaqaayey inuu ka joogsado falalka cawaaqib-xumo ku keeni kara geedi socodka ictiraaf-raadinta Somaliland, Niyad Jabna ku keeni karta dadka u ololeeya qadiyadda ictiraafka S/land meel ay joogaanba.
Madaxweynaha Amaanada cirkaa diiday oo dhulkaa diiday oo bani-aadamkaa xanbaartay, Ummadda S/land dhibta heysata adigaa lagaala xisaabtamayaa masuuliyadu waa garashada waa jibaadkaaga, Samirka, Dulqaadka, Cafiska,Go’aan qaadasho,Naxariista aad dadkaaga u naxariisatid waa qiimeynta aad qiimeyso kolba xaalada dadkaagu ku jiro, waa inaad ummadaada ma qasho.

Madaxweyne wixii aad balan qaado waa inaad sidiisa u fulisaa oonad ka bixin balantiisa.
Aqoonyahanka, Siyaasiyiinta, Waxgaradka, Ummadda S/land iyo inta damiirkoodu nool yahay maaha wax ay liqi-karaan dhacdooyinkii dhacay sanadkan, 2007ka qaar kale oo badan ayaa leh, sowkan Duqii Dib-u-noqday sanadkan M/W Rayaale wuxuu muujiyay wixii uu awood lahaa.
Dalkan iyo dadkiisu waxay ka dagaalameen oo halgan dheer u galeen cadaalad darro ku habsatay oo ay waayeen meel ay xaq-soor la helayaan oy u dacwoodaan, maantana tiibaa heysata Cadaalad darro baahdaa, Nabad la’aan bay dhashaa, Dawlad xumina, Dawlad la’aan bay dhashaa dadka iyo Dalkuba isbedel deg-deg ah ayuu u baahan yahay.

Cadli baa wax doojee wax kaloo ragd deeqoo dadka lagaga eed baxo nin u dooney heli waa (Gaariye)
Distoorka Qaranka iyo xeerarka ka farcamay waa ka ilaalinaya Xukuumadda, Golayaasha, Xisbiyadda, shacbiga iyo qaranimadda S/land maxkamadda weynu leenahaye haddana Ummaddii Cadaalad-Darro ayey ka cabaneysaa, maxaa meesha ka maqan? Ma waxa meesha ka maqan garsoor caadil ah, Ilaah yaqaan ah, isku kalsoon oo xaqa iyo baadilka kala saara.
Garsoore Alle ma yaqaan ah oo anni ima yaqaan ah oo M/W Rayaale yaqaan ihi gar iima galo, Haddii aanu jirin garsoor dhexdhexaad ihi oo u dhaxeeya xisbiyadda, sidee bay ku dhaceysaa doorasho xor ah oo xalaal ihi? Baahi –weyn ayaa dadku u qabaan in si deg-deg ah loo helo garsoor Sinaa, Cadaalad ku dhisan oo madaxbanaan.
Madaxweyne, madaxdii Urur siyaasadeedka Qaran xuquuqdoodii siyaasadda u soo celi, ha kula tartamaan wax kale oo raali-gelinayaa ma jirto, Halkee bay kaga taalaa Distoorka Qaranka, UCID, UDUB, KULMIYE, ayaa aj saddexda xisbi oo weligood jiraya? miyaanay kooto aheyn(Monopoly)? Miyaanay xad-gudub–ku ahayn xuquuqda muwaadiniinta S/land ee disrtoorka u damaanad qaaday? Isma qaba karaan Somaliland waa Dimuqraadi iyo saddex xisbi oo qudha ayaa kooto ku haysanaya saaxada siyaasadda S/land.

Hadii Madaxweyne aanad furin Diiwan-Gelinta Ururo siyaasadeed oo cusub kana qayb-gala tartanka doorashooyinka Golayaasha Deegaanada Dawladaha hoose, waxaad jebisay qodobada 22aad, 32aad, iyo xeer No. 14//2000. taasi oo ah nidaamka keli ah oo loo mari karo cida noqonaysa Saddexda xisbi ee ku-meel-gaadhka ah oo noqonaya Saddexda xisbi ee ugu cadbadnaada Somaliland sida ay Ictiraafka beesha caalamka kaga heli kartaa waa iyadda oo si dhab ah ugu dhaqanta nidaamka Dimuqraadiyadda ay qaadatay.

Saxaafada iyo Xuquuqda aadamaha:-
Distoorka Qaranku wuxuu si cad u qeexayaa in saxaafada Somaliland tahay mid-xor ah oo madaxbanaan, waxyaalaha ugu mihiimsanan ee Beesha caalamku innoogu soo joogsato ay kow ka tahay hanaanka dimuqraadiyadda, habka asxaabta badan, Saxaafadda iyo warbaahinta kale waxay ka mid yihiin xorriyaadka asaasiga ah ee rayi dhiibashada waxay ka wiil yihiin oo u hadlaan dadweynaha oo wixii warar ah iyo xaaladaha jiray ka haqabtiraan (Warbaa u gaajo badan), Talaabooyinka ay xukuumadda S/land ku aamusiisay hayadihii Xuquuqul Aadamaha waxay khatar weyn ku tahay hanaankii dimuqraadiyadda iyo Aqoonsiga S/land.

Sicir Bararka:-
Dadweynuhu wuxuu maanta ku suganyahay duruufo aad iyo aad u adag, iyadoo awelba Ummadda reer S/land ay maalinba maalinta ka danbeysa sii faqriyayeen oy sii kordhaysay baahida iyo saboolnimadu, haddana waxay aad iyo aad u sii laban- laabantay intii sicir-bararka iyo qiima jabka Dollarku dhacay, Danyartii waxaa ku habsaday laba dhibaato oo isbarkan ,haddii aanay xukuumaddu si deg-deg ah wax uga qaban sicir-bararka ku dhacay maceeshad quutal daruuriga ah iyo qiima-jabka Dollarka, waxay keeni kartaa kacdoon Dadweyne iyo Nabad-Gelyo Xumo.

Dhaqaalaha:-
Xukuumadu iyadaa dhaqaalaha iska curyaamisay oo Dekedeedii Berbera xidhay oo is-cunaqaba-taysay, cashuurtii dalkan au ku wadi laheyd si toos ah ugu wareejisay Boosaaso iyo Djibouti xoolaheenii waxay ka dhoofeen Djibouti iyo Boosaaso le-yadii ganacsatadu u heysteen dhoofinta Xoolaha Nool ayaa la yidhi xoolo kama dhoofin kartaan Dekedda Berbera oo ninka Aljaabiri ayey kooto xooluhu ugu xidhan yihiin –Siyaad-Barre ayaa arrintaas ka xishooday in xoolaha kooto nin qudha loogu xidho, waxaa kaloo dalka jiray oynu wada ogeyn shaqo la’aan baahday oo ku keliftay Dhalinyarta inay si is-miidaamin ah u tahriibaan oo badweynta ku madhaan, Dhalinyartaasi oo ah u baxii iyo xoogii berito hogaamin lahaa Dadkan, iyo Dalkan JSL waa naruuro la’aan, waa rajo la’aan wax ay da’yartu U tahriibayaan ee naftooda u miidaaminayaan waa nasiib darro iyo hogaan xumo ku habsatay ubuxii Dalka.
Marka xaalado adag ay S/land la soo derseen waxaa inoo caado aheyd In danta guud iyo difaaca Qaranka meel kaliya looga soo wada jeesto.
Umadda reer Somaliland waxay xukuumadooda ka sugayeen inay u horseedaan hab nololeed dhalin kara nabad,Cadaalad, Shaqo iyo horumar ay mar uun ku nastaan,qofka ma horjoogsan karo waxa ay shacbiga reer Somaliland doonayaan khilaafaadka siyaasadeed laguma xalin karo xadhiga, Cabudhin,xoog iyo caga-jugleyn Madaxweyne, fadhigaa fadhi kale uga noqo.
» Bulshadeenu Waa Duul
» Daacad iyo Xishood Badan
» Dun Xarriira weeyaan
» Cidna uma darraadaan
» Dar Allay ku dhaqantaa
» Dareen waw dheg-weyn tahay
» Ogow doqonse maahe
» Qofka maamul dalabliyo
» Dabbaal-Joogto Hoosiyo
» Dibindaabyo Uga Maqan
» Deg-deg uma Tilmaamaan
» Nabar kulama Duulaan
» Dibay ugu Muddaystaan
» Dulmigiisu waw Kayd
(Daalacan-Hadraawi)
Waxaan Ummadda reer S/land u rajaynayaa sannadka cusub Nabad, Bash-bash iyo barwaaqo iyo aqoonsi caalami ah.”
HAPPY NEW YEAR
Prof. Axmed Al-Azhari

“Waxaanu Ku Heshiinay Sidii Maamulkan Rayaale Loo Bedeli Lahaa Qarankana Loo Badbaadin Lahaa, Cabsina Kama Qabno Hadii Ururkoodu ….”
Ku-Simaha Gudoomiyaha KULMIYE Eng. Iskeerse

Hargeysa, January 2, 2008 (Haatuf) – Xisbiga KULMIYE iyo urur siyaasadeedka QARAN ayaa shirar maalmahan u dambeeyay uga socday xarunta xisbiga KULMIYE heshiis iskaashi oo ku dhex maray qalinka ku wada duugay wada jirna ugu samaystay gudi iskaashi oo ay ku magacaabeen badbaado qaran iyagoo dhinaca kalana isbahaysiga KULMIYE IYO QARAN la sheegay in ay ka midoobeen aragtida mucaarid iyo nidaamka maamul ee maanta dalka ka taliya sidii isbadal loogu samayn lahaa isla markaana loogu badali lahaa doorashooyinka soo socda.

Ku simaha gudoomiyaha xisbiga KULMIYE Eng. Maxamed Cabdi Aadan Iskeerse oo la sheegay in uu isagu magacaabay lixda xubnood ee xisbiga KULMIYE gudidaasi wada jirka ah ka matali doonta oo aanu wax ka weydiinay shirarkii ay hogaamiyayaasha urur siyaasadeedka QARAN maalmahan ugu dambeeyay ku lahaayeen xarunta dhexe ee xisbiga KULMIYE iyo iskaashiga la sheegay inuu dhex maray ururka QARAN ayaa isagu noo xaqiijiyay in labadooda dhinacba ay ka midoobeen iskaashiga mucaarid isla markaana iskula meel dhigeen in gudi wada jira oo badbaado qaran ah ay ku wada dhisteen kulankoodaasi.

Su’aalihii aanu weydiinay gudoomiye Iskeerse iy jawaabihii uu ka bixiyayna waxay u dhaceen sidan:
S: Shirarkii maalmahan u danbeeyay hogaamiyayaasha ururka QARAN aad ku wada yeelateen xarunta dhexe ee xisbigiina waxa la sheegay in heshiis iskaashi oo midowga aragtida mucaarid aad iskula gaadheen idinka iyo QARAN lana sheegay in qodobo heshiis ah aad qalinka ku wada duugteen arimahaa maxaa ka jira?
J: Horta kulankaasi anaga iyo ururka QARAN waxaa nagu dhex maray iskaashi iyo heshiis laba dhinac ah runtiina waxaanu istaraatiijiyad midaysan ka yeelanay sidii aanu aragtida mucaarid uga midoobi lahayn gudi wada jir ahna u wada dhisi lahayn.

S: Gudidaasi waxa la sheegay in aad ku magacawdeen gudi badbaado qaran markaa ma noo sheegi kartaa tirada xubnaha gudida oo la sheegay in aad xubnaha gudida ka matali doona xisbigiina aad adigu soo magacawday?
J: Runtii waan magacaabay xubnaha gudidaasi ka matali doona xisbiga KULMIYE waana lix xubnood ururka QARAN na wuu soo magacaabay lixdiisii xubnood tirada guud ee gudiduna waa 12 xubnood, gudiduna waa gudi badbaadada qaranka ka shaqayn doonta hawshoodiina way bilaabeen oo way ku guda jiraan.

S: Waxa la sheegay in gudoomiyaha gudidaasi aad heshiis ku wada gaadheen in uu noqdo xubin ka socota xisbiga KULMIYE gudoomiye ku xigeenkuna noqdo ururka QARAN xoghayahana ay gudida dhexdoodu iska dhex doortaan arimahaasi maxaa ka jira?
J: Xubnaha gudida dhexdooda ayaa iska dhex dooranaya qofka gudoomiyaha noqonaya iyo qofka gudoomiye ku xigeenka noqonaya iyo xoghayaha guudba wakhtigan xaadirka ahna iyagaa dooranaya xubnihii hogaaminta balse ma jirto saami labada dhinac ah oo la iskula qaatay in habkaasi aad sheegtay loo qaybsaday.

S: Waxa la sheegayaa in hogaamiyayaasha ururka QARAN aad ka wada hadasheen sidii ay xisbiga KULMIYE ugu soo biiri lahaayeen arimahaasi maxaa ka jira?
J: Horta waxaanu ka wada hadalnay iskuna raacnay sidii isbadal loogu samayn lahaa maamulkan madaxweyne rayaale qarankana loo badbaadin lahaa waxaanu u balan qaadnay wixii sharciyad ay u leeyihiin ururka QARAN in aanu gacan ku siino sharciyadaas oo u baahan in garsoor madax banaan la helo balse aanay cadayn Karin maxkamadan sare ee madaxweyne rayaale xagiisa jirta hadaanu xisbiga KULMIYE nahayna anagu wax cabsi ah kama qabno hadii ururka QARAN soo baxo waxaanuse aaminsanahay xisbi ahaan in sharciyada iyo qawaaniinta dalka u dejisan la raaco .
Inkastoo aanay si rasmi ah nuxurka heshiiska KULMIYE iyo Qaran dhex maray u soo wada bandhigin qodobada heshiiska hadana waxa ilo xog-ogaal ahi sheegayaan in xisbiga KULMIYE iyo ururka QARAN ay mowqif midaysan ka gaadheen sidii madaxweyne Rayaale iyo xukuumadiisa hab dimuqraadi ah oo doorasho loogu badali lahaa isla markaana culays loogu saari lahaa sidii ay doorashooyinku u qabsoomi lahaayeen iyadoo dhinaca kalana ay tibaaxo ka agdhaw heshiiskaa KULMIYE iyo QARAN dhex maray ay sheegayaan in KULMIYE ka balan qaaday sidii sharciyada ururka QARAN ee muranku ka taagan yahay ay mudanayaasha golaha wakiiladu ee xisbiga KULMIYE ay ka hawl gali doonaan sidii ururada siyaasada iyo xeerkii axsaabta siyaasada lagu soo aasaasay ee xeer 14 mugdiga looga saari lahaa.

“Nimanka Uu Hogaaminayo Rayaale Ee Soo Duuley Laga Aqbali Maayo Inay Kala Gooyaan Dad Soomaali Ah, Xoogna Ku Qabsadaan”
C/laahi Yuusuf – Madaxweynaha Dawlada Imbagaati

Baydhabo, January 2, 2008 (Haatuf) – Madaxweynaha dawlada Imbagaati C/laahi Yuusuf Axmed ayaa shaaca ka qaaday in aanay dawladiisa iyo qof kasta oo muwaadin reer Somaliya ahiba aqbali doonin in midnimada Somaliya la kala gooyo, siiba maamulka reer Somaliland laga yeeli doonin buu yidhi “in ay dad Somaliya oo goboladooda jooga xoog ku qabsadaan”.

Sidaa waxaa ku sheegay C/laahi Yuusuf shir-jaraa’id oo uu maalintii doraad ku qabtay magaalada Baydhabo, isaga oo wakhtigaasi ka soo laabtay socdaal uu in muddo ah ku joogay dalka Ingiriiska oo uu xaalad caafimaad-darro u jiifay cusbitaal ka mid ah cusbitaalada dalkaasi.

Sida uu ku soo waramay wariyaha Haatuf ee Baydhabo C/laahi Yuusuf waxa uu shirkiisaa jaraa’id kaga hadlay arimo door ah oo ay ka mid yihiin xaaladihiisa caafimaad, arimo la xidhiidha dawladiisa iyo xaalada magaalada Muqdisho iyo xaalada ka taagan gobolada Sool iyo Sanaag bari oo in muddo ahba xiisad iyo muran u dhexeeya labada maamul ee Puntland iyo Somaliland ka taagnaa, balse xiisadaasi ay dhowaan soo afjarantay, kadib markii maamulka Somaliland gacanta ku dhigeen goboladaasi intii badnayd maamulkooda hoos keeneen, tiiyoon dhibaato iyo dagaal culus kala kulmin.
Hase yeeshee C/laahi Yuusuf ka hadalka shirkiisan jaraa’id ee gobolada Sool iyo Sanaag bari ayaa ah markii ugu horeysay ee uu ka hadlo mawqifkiisa ku waajahan goboladan tan iyo intii uu maamulka Somaliland la wareegay gacan ku haynta goboladaasi muddo dhawr bilood laga joog, waxaanu C/laahi Yuusuf sheegay in aanu maamulkiisa iyo cida taageertaaba aqbali doonin in maamulka Madaxweyne Rayaale (Somaliland) qabsado gobolada Sool iyo bariga Sanaag, isl amarkaana aan la aqbali doonin in dhulka Somalida la kala googooyo.

“Dawlada federaalka iyo qof kasta oo muwaadin ahiba midna yeeli maayo in Somaliya la kala googooyo, nimanka soo duuley ee uu hogaaminayo Madaxweyne Rayaale laga aqbali maayo in ay dalka kala gooyaan, lagana aqbali maayo in dad Somali ah oo goboladooda jooga inay xoog ku qabsadaan, dabadeedna iyaga oo raba (Somaliland) in ay xoog ku go’aan in ay la go’aan gobolada Sool iyo Snaaag laga yeeli maayo” ayuu yidhi C/laahi Yuusuf, isaga oo intaas ku daray “Waxaan rajaynaynaa in maamulka Somaliland ay ciidamadooda kala baxaan oo ay ku eekaadaan halkooda”.

Madaxweyne C/laahi Yuusuf mar uu ka hadlayay xaaladiisa caafimaad waxa uu sheegay in uu aad iyo aad u caafimaad qabo, waxaanu beeniyey warar uu ku sheegay kutidhi kuteen oo sheegayay in uu kooma galay intii uu ku sugnaa mid ka mid ah cusbitaalada dalka Ingiriiska oo uu muddo dhawr todobaad ah u jiifay xanuun soo waajahay.

Sidoo kale, C/laahi Yuusuf mar uu ka hadlay xukuumada laga sugayo in dhowaan soo magacaabo ra’iisal wasaare Nuur Cade waxa uu sheegay in uu soo dhoweynayo xukuumada 18-ka xubnood ka kooban, isaga oo ku rajeeyey inay wax ka bedeli doonaan xaalada dalka.

Ugu dambeyna Madaxweyne C/laahi Yuusuf shirkiisaas jaraa’id ku wehelineyey Sh. Aadan Maxamed Nuur (Aadan Madoobe) iyo ra’iisal wasaare Nuur Xasan Xuseen (Nuur Cade).

Dhimashada Qalalaasaha Kenya Oo Gaadhay 251 Qof

Nairobi, January 2 2008 (Haatuf) - Ugu yaraan maydadka 66 qof ayaa laga helay Kenya ka dib markii ay iska horimaadyo dhexmareen bileyska iyo qabaa’il dagaalamaya ayay yidhaahdeen bileysku, taasi oo ka dhigaysa dhimashada dadka reer Kenya ee dhintay intii doorashada ka dambaysay 251 qof.

48 qof maydadkooda, oo ay intooda badani yihiin dhaawacyo rasaas cusub ayaa la keenay Morgue oo ku taala galbeedka Kenya ee magaalada Kisumu. Sidaana waxa u sheegay wakaaladda wararka ee AFP qof ka qayb galay aaskooda Salaasadii.

“Waxay keeneen maydadka 48 qof oo ay ku jiraan saddex carruur ahi, afar iyo afartan ka mid ah ayaa dhaawacyada rasaasta ku yaalaa ay ahaayeen kuwo cusub, halka ay qaarkalena muddo ka soo wareegtay” ayuu yidhi, qofka ka qayb galay aaskoodu.
In ka badan 53 qof ayaa ku dhintay labadii maalmood ee u dambeeyay magaalada Kisumu oo ah magaalada saddexaad ee ugu weyn magaaladda Kenya, isla markaana ah magaalo oo awood badan ku leeyahay ninka madaxweynenimada ku ad-adag ee Kenya Raila Odinga.

“Guud ahaan tirada dhimashada ee shalay dhacday waxay ahayd 101 qof oo maydadkoodu yaalaan” ayuu yidhi, ninka ka qayb galay aasku, waxaanu sheegay inay suurta gal tahay in dhibanayaal cusub-na la helo.
“Meel aan sidaa uga fogayn Kisumu ayaa laga helay maydadka saddex qof maydkooda oo aan la soo ururin” sidaa waxa yidhi, John Otieno oo ka mid ah dadka magaalada degan oo u waramayay weriyaha halkaasi uga soo warama AFP.
“Bileysku waxay u baxeen inay meelahaasi dadka ku soo laayeen habeen badhkii. Waxaanay dadka u tooganayeen si aan kala sooc lahayn” ayuu ku daray.
Ugu yaraan 18 qof oo kale ayaa lagu dilay habeen badhkii meel u dhaw magaalada Eldoret iyo agagaaraha ku wareegsan ayay yidhaahdeen bileysku.
“Todoba qof ayaa lagu dilay deegaanka Timboroa habeenimadii, ka dib markii shacbiga lagu weeraray qoriga AK-47 ah oo uu ku furay nin, taasi oo uu ku dilay lix oo ka mid ah saaxiibadii,” ayay bileysku warsaxaafadeed ku yidhaahdeen.

Laakiin way ka gaabsadeen inay war intaasi dhaafsan bixiyaan.

Mid ka mid ah weriyayayaasha AFP-da ee magaalada ayaa isaguna arkay maydka 11 qof oo daadsan dariiqyada Langas Estate, kuwaasi oo ay rasaas cusubi ku dhacday iyo kuwo ay hore ugu dhacdayba.

Wararkii ugu dambeeyayna waxay sheegayaan in guud ahaan dhimashada rabshadaha dalka Kenya ka taagani ay tahay 251, kuwaasi oo la dilay intii doorashada ka dambaysay ee ay rabshaduhu dalkaasi ka qarxeen.

Dawladda Maraykanka oo markii hore hambalyaysay ayaa markii dambe la noqotay.
Taliyaha bileyska Kenya ee magaalada Kisumu ayaa ka gaabsaday inuu ka warbixiyo tirada dhimashada, wuxuuse sheegay inay bileysku rasaas rideen si ay uga hortagaan kuwo doonayay inay ganacsiga fadhataystaan.

Sarkaalka u qaabilsan Xuquuqda Aadamaha Louise Barbour ayaa dawladda Kenya ugu baaqay inay joojiso meel ka dhacyada ay bileysku samaynayaan.

Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay Ban Ki-moon ayaa ugu baaqay hay’adaha nabadgelyada ee Kenya inay joojiyaan falalka arxan darrada ah, isla markaana ay dadku joojiyaan rabshadaha, isna dejiyaan, samirna yeeshaan, ixtiraamaana sharciga” ayuu ku yidhi warsaxaafadeed.
Hay’adda Xuquuqda Aadamaha ee Amnesty International ayaa ugu baaqday Kenya inay guddi madax banaan u saaraan dilalka shacabka loo geystay.

“Kuwii ka masuulka ahaa meel ka dhacyada xuquuqda aadamaha waa in cadaaladda la horkeenaa si aan dibu dhac lahayn” ayay Amnesty International Warsaxaafadeedkeeda ku tidhi.

ODHAAHDA AKHRISTAHA: Xeerkan Cusubi Wax Ma Ka Beddeli Doonaa Musuq-Maasuqa Ay Xukuumadda Rayaale Faraha Kula Jirto?

Maalintii shalay ayay ahayd markii warsaxaafadeed ka soo baxay xafiiska madaxweynaha lagu caddeeyey in madaxweynu Rayaale uu qalinka ku duuqey xeerka ka hortaga musuq-maasuqa, xeersoo la sheegay in uu sida ku dhaqan galay marhaddii uu golaha wakiiladda iyo golaha wasiirada soo maray wuxuna madaxweynuhu u cuskaday qodobka 71-aad ee dastuurka jamhuuriyadda Somaliland, xeerkan haddii sidiisa loogu dhaqmo wuxu wax ka tarayaa badbaadinta hantida Qaranka, wuxuna qabayaa cid kasta oo ku kacda fal musuq-maasuq waxase isweydiin leh su’aasha ah xeerkani wax ma ka beddelo doonaa musuq-maasuqa ay faraha kula jiraan Rayaale iyo xukuumaddiisu?

Sanad ka hor ayay ahayd markii golaha wakiiladu ay ansixiyeen xeerka la dagaalanka musuq-maasuqa, xeerkan oo ahaa mid muhiima lana filayey in uu xakamayn-doono xukuumadda madaxweyne Rayaale oo faraha kula jirta musuq-maasuq, waxa la fillayey in xeerkan madaxweynuhu si deg deg ah u meel marin doono markii ay golaha wakiiladu ansixiyeen. Nasiib-darro taasi ma ay dhicin ee muddo dheer ayuu madaxweyne Rayaale xeerkan dhabta ku haystey, taasina waxay ahayd mid muujinaysa sida madaxweyne Rayaale u taageersanaa in uu sii waraaro musuq-maasuqa baahey ee ka jira xukuumaddiisa. Runtii daah ma saarna sida musuq-maasuqu u curyaamiyey haruumarkii laga filayey xukuumadda Rayaale, waxa fadhiid noqday hay’adihii laga filayey shoqo abuurista iyo kor u qaadista adeegyada bulshada iyo kaabayaasha dhaqaalaha.

Si kastaba ha’ahaatee mas’uuliyadda musuq-maasuq waxa dhaliisheeda leh madaxweyne Rayaale oo ummaddu ku soo dooratay hab dumuqraadiya isaga oo ku dhaartay in uu dalka iyo dadka ku dhaqayo sinaan iyo caddaalad. Waxaynu wada ognahay in xilligii madaxweyne Rayaale loo caleemo saaray jagada madaxweynaha uu ballan qaaday in uu wax ka qabanayo musuq-maasuqa, balse markii uu guulaystey ayuu noqtay shaqsi difaaca musuq-maasuqa, marar badan oo warbaahinta madaxa banaani weydiisey sababta uu wax uga waban waayey musuq-maasuqa dalka curyaamiyey wuu dafiray wuxuna ku dooday in aan musuq-maasuq dalka ka jirin.

Hadaba inkastoo madaxweyne Rayaale qalinka ku duugey dhaqan galka xeerka ka hortaga ku tagri falka hantida Qaranka hadana waxa lays weydiin karaa su’aalo badan oo ay ka mid yihiin, xeerkan cusubi ma xakaymayn doonaa musuq-maasuqa ay xukuumada Rayaale faraha kula jirto? Waxa kaloo lays weydiin karaa su’aasha ah maxaa xeerkan xlligan ku soo beegay iyada oo ay doorashadii ka hadhsantahay muddo bila ah?

Haddii aan si kooban uga jawaabo su’aalan runtii xeerkani waxba ka beddelimaayo musuq-maasuqa ka jira xukuumadda Rayaale, waxase suura gal ah in xeerkan madaxweyne Rayaale arrimo gaara u adeegsado, isaga si uu shaqsiyaad uu gaar u diidan yahay shaqada ugaga eryo ummaddana ugu qanciyo.

Waxa kaloo xeerkan laga qaadan karaa ama laga fahmi karaa arrin madaxweyne Rayaale shacabka taageero kaga doonayo. Dankastaba ha lahaadee ansixinta xeerkane waxa hubaal ah in aan xeerkani aanu noqonayn mid sidiisa loogu dhaqmo waxana markasta caqabad ku ah madaxweyne Rayaale iyo xukuumaddiisa oo si khayr mas’uulimo ah ugu talax degey hantidii ummadda, waxabana xeerkani kama beddeli doono musuq-maasuqa maanta dalka ka jira.

Hadaba waxa nasiib-darro in la arki waayo masuul musuq-maasuq loo xidhay ama xilliisii ku waayey, waxan ku soo gebo-gebaynayaa xeerkan cusubi waxba kama beddeli-doono musuq maasuqa xukuumadda Rayaa;e ka dhex jire.
Cabdillaahi Axmed Caarshe. Hargeysa

Top

Aqoonyahannada Somaliland Iyo Goorta Ay Ka Qaybgeli Karaan Horumarinta Dalka
Axmed Iid Aadan, Hargeysa

Habeen dhexdaas ahayd ayaa waxaa telefishanka weyn ee Somaliland (SLTV) laga sii daayay barnaamij lagaga hadlayey dhallinyarta reer Somaliland ee wax baratay iyo doorka ay ku yeelan karaan waxtarka iyo houmarka dalkeenna. Waxa uu ahaa barnaamij dood ah oo runtii aad iyo aad iila qiima badnaa. Waxaan u qaatay in doodo jaadkan oo kale ah oo la helaa ay wax weyn ka tari doonaan dadaalka ay dadkeennu ugu jiraan in la meelmariyo dhaqan aqooneed oo shaqeeya iyo in wax la qabsado, oo nolosha hore loo wado.

Had iyo jeer maskaxda dadku waxay qabataa wixii lagu celceliyo, oo tusaale ahaan, haddii mar kasta arrin laga hadlo, sida sigaarkii in badan basaska dadweynuhu raacaan lagu dhex qiijin jiray joojintiisa oo kale, waxa ugu dambaynta la arkaa arrintii oo sidii la doonayay loo gartay, lana joojiyey. Maanta ma jirto maalin ay dadkeennu uga baahi badan yihiin in loo sheego dibudhaca ka dhalan kara caddaalad darrada, qaraabakiilka iyo in dad aan aqoon lahayn la tubo xafiisyada iyo goob kasta oo ay shaqo ka socoto iyada oo ay joogaan dadkeennii kale ee aqoonta lahaa; kuwaas oo wax weyn inoo qaban lahaa haddii aynu aqoontooda ama xirfadahooda ka faa’iidaysan lahayn.

Waxba yaanan ararta ku sii dheeraane, aan u galo dulucda qoraalkan hadda ina hor yaalla, taas oo ah mid igu dhalatay ka dib markii aan daawaday/dhegeystay barnaamijkaas isaga ah ee aan kor ku soo sheegay. Waxase aan ka horraysiinayaa ujeeddada qoraalka in aynu xasuusta ku hayno in aanay arrintu ku koobnayn oo keliya siyaasad, ee ay la xidhiidho dhinacyada nolosha oo idil. In aynu afeeftaas yar hadalka ka horreysiinno waxa keenay in dadkeennu mar kasta oo ay maqlaan aqoon iyo dad wax bartay ay u qaataan in loo jeedo in siyaasadda oo keliya la doonayo in la galo ama xillal la raadinayo. Runtii taas waxa ka muhiimsan ujeeddooyinka horumarineed iyo danaha wanaagsan ee aynu rabno in ay inoogu socdaan sida aynu doonayno.

Had iyo jeer waxaynu maqalnaa iyada oo laga hadlayo waxsoosaarka (khayraadka) dhulka, hase ahaato ee inta badan lagama hadlo sidii waxtar looga dhalin lahaa kartiyaha iyo aqoonta ku kaydsan qaybta ugu mudan dadkeenna – dhallinyarta iyo dadka wax bartay ee arrimaha nolosha garansan (looma jeedo qof wax dhigtay, hase yeesho ee aan togagga nolosha iyo aqoonta akhris, waayo’aragnimo iyo wixii la mid ah ku fahmin).

Jeerkan (waqtigan) la joogo bulshooyinka wax gartay, nadaamka qarannimadana ka midho-dhaliyey dadka aqoonta iyo xirfadaha kala duwan ku hubaysan waxay u arkaan qaybta ugu muhiimsan bulshada, ee ay la’aanteed wax waliba qabyo noqonayaan. Dalalka qaarkood waxaba maanta ka jira wasaarado loo qoondeeyay miisaaniyad qorshaysan ama hay’ado u gaar ah dadkaas, oo waxtarkooda casrigan maanta ah loo yaqaanno “waxsoosaarka dadka”(Human Resources).
Mar kasta oo horumar iyo horukac ummadeed laga hadlayo dadyowga inaga aqoonta badani waxay xeeriyaan in lagu kala baxo aqoon iyo dadaal. Laakiin innaga waxa nafcigii inaga qaaday dhaqan-hoosaad la iska qabatimay, oo inta badan laba arrimood ku caan ah. Labadaa arrimood midda hore waa habka ay bulshadu mar isugu timaaddo, mar kalena ku kala irdhowdo oo ah habka tolaysiga. Arrinta kalena waa in aan la qiimayn meel walba cidda ku habboon, ee meel kastaba la isla taago qof aan waxba garanayn oo lagu doodo: “Hebelow ninkan wasaarad hebla ama halkaa noo gee, wax ha noo keenee!” Waxyaalahaasi waxay ka mid yihiin waxyaalaha caddaaladdii ay ahayd in aynu ilaashanno tumaatida ku noqday, waxqabadkeenniina hoos u dhigay.
“Ninkii af leh ayaa abaar ka baxa” murtida ah ayaa mararka qaarkood la soo qaataa. Aniguna waxaan odhan lahaa kuna dari lahaa: “Ciddii dhaqanka qarannimada iyo qiimaha ay aqoontu leedahay garata uun baa maanta mugdi ka bixi karta.” In aynu sidaa nidhaahnaa waa gar, waayo maanta adduunka la isuma tudho, oo bulshadii danteeda garan weyda quwado kale oo ka xoog roon ayaa warjeefaya, xaqeeda weydaarinaya, kabahana la dulmaraya!

Maqaalkani ma aha kii quwado kale ama wax la mid ah ka hadli lahaa, hase yeeshee waxa habboon inta aynaan halkan ka gudbin in aynu caddayno in aynu waxyaalaha aynu soo sheegnay oo dhan jiritaankooda wada qirayno, oo aan la isku diiddanayn. “Haddaba haddii ay arrini sidaas tahay maxaa wax looga qaban waayey?” ayey dadka qaarkood is weydiin karaan. Arrimo dhawra oo in wax laga qabto u baahnaa markii ay dadkeennu ku guuldarraysteen ayey ku maahmaaheen “Caado la gooyaa cadho Alle ayey leedahay”! Laakiin kaasi waa marmarsiinyo aan macna lahayn, isla markaana aan inaga soconayn.

Qoraa weyn oo Shiv khera la yidhaahdo ayaa waxa uu qoray hadal uu macnihiisu u dhowaa: “In xalka la arko lana garto oo haddana lagu dhaqaaqi waayaa waa nasiibdarro weyn.” Waa run. Iska indha-tiridda dhibaatooyinku ma baabbi’iso jiritaankooda, ee waa ay sii badisaa.

Haddaba dhallinyarta wax baratay ama dadka kale ee aqoonta iyo hibada lehi waxa ay wax tari karaan oo keliya marka uu dadkoodu dhaqan-hoosaad kasta oo carqalad ah dhabaatadiisa garto, dhaqanka qarannimona u bislaado. Waynu is hafarnaa ee ilaa maanta cid xeerarka ama sharciyada innoo yaal u bisil oo dhaqan caddaalad ah ku dhiirranaysaa ma jirto. Laakiin, haddana wax badan ayeynu u guulaysannay, oo waxa la inooga baahan yahay in aynu dadaalka halkaa ka sii wadno, si aynu u gaadhno guulaha waaweyn ee aynu maanka ku hayno.

Haddii qiimaynta guud iyo caddaaladda loo bislaado aqoontu wax bay tari kartaa, waayo waxa yaraanaya leexleexadka iyo wax kasta oo aan daacadnimo ku salaysnayn. Waxa jira saddex erey oo ay aqoonyahannada maaddada maamulku ku tilmaameen “3-da E ee Maamulka” (3 E’th of Management). Saddexdaa erey waxay kala yihiin: “Waxbarasho” (Education), “Tamar Badan” (Excessive Energy) iyo “Waayo’aragnimo” (Experience). Waxay hoosta ku wataan tayooyin iyo kartiyo horumar kasta iyo waxqabad kasta oo la doonayo in lagu tallaabsado wax weyn ka tari kara. Laakiin waxay ka shaqeeyaan meelaha ay cilmiga iyo dhaqammada qarannimo ka jiraan, ee kama shaqayn karaan meelaha ay dhaqan-hoosaadyada dambeeyaa ka jiraan. Dalkeenna JSL, waa dal ay ka jiraan qarannimo fiican iyo dimuqraaddiyad xoogaysanaysaa, sidaa darteed dhaqan aqooneed iyo falsafad kasta oo horumarineed ba waa ay ka shaqayn karaan, hase yeeshee waxa ay ku xidhan yihiin hadba inta uu le’egaado dadaalkeennu.
Axmed Iid Aadan.

Top