Haatuf News

Home | Contact Us | Links |  Archives

Baarlamaanka Somaliland Ma Yahay Gole Ay Ku Hungoobeen Shacbigii Soo Doortay?
Maxamed Cumar, Haatuf Staff  

$10 Oo Ay Maaliyaddu Ku Darsatay Tacriifadda Oo Sababay In Toddobaadkii U Dambeeyey 30,000 Oo Geel Ahi Bilaa Cashuur Ku Galaan Djibouti

Xukuumadda Oo Guddoomiye Ku Xigeenkii Hore Ee Komishanka Ku Eedaysay Inuu Xidhiidh La Leeyahay Al-Shabaab Iyo Xubno Cusub Oo Burco Laga Soo Xidhay

Diyaaradaha Dagaalka Ee Ruushka Oo Duqeeyay Magaalooyin Georgia Ka Mid Ah 

Masuuliyiinta Rugta Ganacsiga Iyo Mudaneyaasha Wakiilada Oo Maryo Dhiigle Ku Kala Furtay Heshiiska Ay Xukuumaddu La Gashay Al-Jaabiri

Guurtida Oo Guddi U Saartay Xeer Riyaale Awood U Siinaya Inuu Dhismeyaasha Iyo Dhulka Danta Guud Iibin Karo

Kooxo Budhcad Ah Oo Nin Soomaali Ah Ku Dilay Koonfur Afrika 

ODHAAHDA AKHRISTAHA: Baaq Gaar Ahaan Ugu Socda Ciidamada Qaranka Somaliland

Halkani Waa Hargeysa  

Hargeysa, August 10, 2008 (Haatuf) – Casuumad qado sharaf ah oo lagu martiqaaday Suldaano, Caaqilo, Siyaasiyiin mucaarid iyo muxaafidba ka kooban iyo marti sharaf kale ayaa shalay shalay ka dhacday Hotel Mansoor ee magaalada Hargeysa.

Casuumadan qado sharafta ah ayaa waxaa u sameeyey marti sharaftii ka soo qayb gashay Suldaanka guud ee Beelaha Habar Awal Suldaan Cabdirisaaq Suldaan Cabdilaahi oo dhawaan dalka yimid ka dib markii uu muddo sanado ah dalka kaga maqnaa wadanka Imaraadka Carabta.

Suldaanka ayaa todobaadkan dalka yimid iyada oo si heer sare ahna loogu soo dhoweeyey imaanshihiisan uu dalka yimid.

Casuumadan uu shalay Suldaanku uu fidiyey ayaa waxaa ka soo qaybgalay qaar ka mid ah madax dhaqameedka Somaliland, Wasiiro, xubno ka tirsan mucaaridka iyo marti sharaf kale.

Ugu horayn waxaa halkaas ka hadlay Afhayeenka Suldaanka beelaha Habar Awal oo ku hadlaayey magaca Suldaanka Maxamed Cabdi Dhoore, isla markaana uu salaan gaadhsiiyey dhamaan cuqaasha, madax-dhaqameedyada, wasiirada iyo marti sharafta reer kale ee madasha ku sugnaa.

Waxaa isna halkaas hadal ka jeediyey Suldaan Maxamed Suldaan Cabdiqaadir ayaa uga mahad celiyey casuumadan uu Suldaanka Guud ee Subeer Awal u fidiyey, waxaanu ka hadlay in dhamaan dadka ku wada nool Somaliland ay yihiin dad wada dhashay oo aan meel kala tagayn, waxaana ka mid ahaa hadaladiisii “ninka degan Laascaanood iyo ninka Lawya-caddo waa dad wada dhashay oo dani ka dhaxayso, laakiin hebel xinni iyo hebel meesha ka eri ma ina anfacayso, haddii mid cadhoodo , yaan laga hadhin, mar ayey xukuuumadu ka gardarnaataa dadkeeda, marna dadkaa ka gardarnaada, labadaa in laysku miisaamo ayuu xalku ku jiraa, laakiin hadaynu nidhaahno hebel baa la gardaraystay oo xagiisa u jabno waa dhibaato” waxa uu intaas ku daray “inagu madaxdhaqameed baynu nahay laakiin waxaynu isku bedelnay Siyaasiyiin, runta marka aad doonaysaan, ninkii Madaxdhaqameedka ahaa ee geedka ka talin jiray ee halkaasuun ku hadoodilnaan jiray ee cadayga dheer sidan jiray ma jiro maanta, nin waliba inta uu gaadhi eryaday ayuu shuruucdii dalka oo dhan korka ka qabtay, taasina waa wax ilaahay loogu mahadiyo ama nin qalin jabiyey ha ahaado ama nin saaxiibal caqliya ha ahaado laakiin waxaa madax dhaqameedka looga baahan yahay tubta ugu wanaagsan ee wadanka lagu hirgalin karo, wixii aynu qabsanayna inoogu hirgali karaan inaynu ku dhaqano.”

Madaxdhaqameedkii halkaas ka hadashayna waxay u mahad celiyeen Suldaankii soo qaban qaabiyey Casuumadan.

 

Somaliland, waa dal iyo dad maanta magac ahaan uun ka jira geeska Afrika, welina aan caalamka ka helin aqoonsi iyo tixgelin lagu tixgeliyo nabadgelyada iyo horumarka shicibku keeneen, hase yeeshee hoggaanka ay dalka u dhiibteeni dagaal kula jiro xorriyaddooda, xuquuqda muwaadiniintiisa, horumarkooda, iyo ictiraaafkooda, taasina ay sababtay in si caddaalad darro ah xabsiyada dalka looga buuxiyo boqolaal qof oo aan badankooda la ogeyn sifaha loo xidhxidhay.

Somaliland ayaa dhinaca kale waxay maraysaa heer sharcidarro uu ku xukumo hoggaamiyaha xisbiga talada haya ee UDUB kaddib markii ay dhammaatay muddadii xilka shacbigu u doorteen, waxana uu maanta ku fadhiyaa gole aan u naqaannay golihii ugu xurmada badnaa reer Somaliland, ee loo yaqaannay Guurtida balse maanta lagu sifeyn karo wasaarad hoos timaadda maamulka Rayaale oo ay ka buuxaan odayaal iyo culimo meesha u fadhida in ay xaqdarro ku difaacaan xukuumadda.
Dhinaca kale waxay reer Somaliland xusuusanyihiin jidkii loo soo maray doorashooyinkii baarlamaanka haatan saddex jirsaday ee la is lahaa waxa lagaga baxsan doonaa maamul xumada, musuqa iyo caddaalad darada dalka ka jirta ee aan loo aabbo yeelayn aqoonyahan, siyaasi, saboolka iyo xoogaggii u soo dagaalamay dalkan maanta ay isteerinka u hayaan shaqaalihii, iyo ciidamadii ka tirsanaan jiray xukuumadda Afweyne.

Baarlamaankii la soo doortay, iyo kan maanta aan arkaynno ayaa dad badan oo reer Somaliland ahi ay isweydiinayaan waxay shaqadiisu tahay, qaarna maba garanayaan oo waxay u haystaan laan kale ama gole kale oo dawladdu leedahay.

Shirguddoonka hoggaanka u haya golaha baarlamaanka, lana ogaa sidii ay saddex sano ku dhawaad ka hor ugu fadhiisteen kuraasta, ayaa dad badani waxay rajo ka qabeen in uu noqon doono gole u dhexeeya dawladda iyo shicibka, taas oo macnaheedu yahay haddii dawladdu qalad ka gasho shicibka sharciga in lala tiigsado ciddii gashay mansab kasta ha lahaadee Sidoo kale ayaa baarlamaanka laga sugayey hawlo badan oo ay maanta baalmareen lana odhan karo way khiyaameeyeen shacbigii soo doortay, sababna looga dhigi karo shirguddoonka golahaasi.

Haddii aan wax ka yara taabanno shirguddoonka saddexda xubnood ah ee Golahaasi wakiilada Somaliland, waxa uu ka kooban yahay guddoomiye iyo laba guddoomiye ku xigeen, raggaasi oo maanta wax laga weydiin karo guusha iyo guuldarada uu shicibka Somaliland uu u soo jiiday Golahaas ay xubnaha ka yihiin qurba joog badan oo malaha ku caajisay dalkii ay iska dhiibeen.

Waxa ka madax ah aqoonyahan, ama siyaasiga lagu magacaabo Cabdiraxmaan Maxamed Cabdilaahi, loona yaqaanno Cirro. Waa muwaadin qurbajoog ah, ayna isku dal yihiin guddoomiyaha xisbiga UCID, Faysal Cali waraabe. Waa nin oday ah, markii iigu horreysay ee aan Boorama ku arkay afar ama shan sano ku dhawaad ka hor waxa uu iila ekaa nin oday ah oo muxtaram ah, kana muuqan calaamado laga dheehan karo dhaqaale darro. Intii aan telefishanada ama warbaahinta ka arkaayeyna sawirkiisa kama muuqan wax muujinaya calaamadaha cadhada, waxanan arkaa inta badan isagoo dhoolo caddaynaya, waxa aan is idhi dhoollacaddayntaasi waxay qarin kartaa daaacadnimadiisa iyo daacadnimodaradiisa dhinaca shacbiga ama xukuumada.

Waxa ku xiga sheekha keliya ee in muddo ahba dhawaaqiisu saameeyay Somaliland marka laga hadlayo caddaladdarada iyo dulmiga Rayaale iyo kooxdiisu ku hayaan shacbigii soo doortay, Sh. Cabdulcasiis Samaale, balse intii uu Yuusuf tallaabo, wasiirkuxigeenkii caddaaladda oo aanan in dhaweyd maqal, uu sheekhaasi ku sheegay cadow shisheeye ka dambeeyo, isla markaana salaadiisa, alla ka cabsigiisa, iyo ka hadalka xuquuqda shacbiga cadaawad kaga kasban xukuumadda Rayaale, ayaa haatan isagana laga fadhiisiyey xilkii loo soo doortay.

Waxa ku sii xiga guddoomiyekuxigeenka labaad, Baashe, oo aanan wax aqoon ah u lahayn ayaa isna la odhana karaa xilka uu u hayo baarlamaanka looma meel dayin, maadaama uu ogaan waayey duulimaadka ciidanka Rayaale ku qaadeen gobolka Sool ee laga sooa doortay, waxana uu ku guuleysan waayey in uu maleesiyada Puntland ka sifeeyo degaankiisa.

Haddaba markaad eegto hawshii shirguddoonka loo soo doortay wakhtigaa, ee ahayd in uu shicibka u hiiliyo ayaa haatan waxa muuqata inuu gacanta ugu jira maamulka Rayaale, isagoo la ogaa in Carmaxmaan cirro agfadhiyey Daahir Rayaale wakhti uu baarlamaanka u jeedinayey khudbad dhadhan xumayd, isagoo ay ahayd in C/raxnmaan Cirro uu Hogaamiyaha UDUB ee dalka xukuma intuu u yeedho uu su'aalo ka weydiiyo meesha xun ee uu Rayaale marinayo dalka. Waxa kale oo ay ahayd in C/raxmaan cirro golhiisa ku qanciyo in Rayaale xilka laga xayuubiyo maadaama uu ku tuntay sharciggii dalka, waxay ahayd in C/raxmaan cirro baarlamanka ku dhiirrigeliyo inay diidaan ansixinta wax kastoo sharci ah oo shicibka gef ku ah oo dawladdu wadato. hawlahaa iyo kuwa kale oo shacbiga Somaliland usoo doorteen baarlamaanka cusub, ayaa la odhan karaa waxa majara habaabiyey guddoomiyaha Baarlamaanka C/raxmaan cirro, oo in dhawaaleba la sheegayey inuu hoosta kala socda Madaxweynaha wakhtigiisu dhammaday, Daahir Rayaale, dhinac kalena uu kala socda baarlamaanka, taasina ay keentay in xildhibeenno wax u tari lahaa baarlamaanka, lana tacaali lahaa Rayaale iyo kooxdiisa dalka xukunta uu C/raxmaan cirro u jebiyey, isagoo la tuhunsan yahay in uu dano gaar ah oo ka bilowday gaadhigii dawladdu usoo iibisay waagii la magacaabay ilaa maanta si gaar ah looga soo dhaweeyo madaxtooyada taasina ay keentay in xildhibeenadaasi maanta iska hoos fadhiyaan aqalka labaad ee reer Somaliland ku hungoobeen doorashadiisii, kaas oo ah Baarlamaanka, ama hay'adda sharci dejinta dalka Somaliland.

Inkastoo xildhibaanada golahaasi kaga jira gobolkan aan loo tirinayn in ay wax ka qabtaan dulmiga Rayaale, balse ku taageera, waxa su'aasha la isweydiin karaa noqon kartaa xildhibaanada gobolada kale ee Somaliland maxay uga duwanaan waayeen?

 

“Markuu kastamka Lawyacado nagu yidhi neefka geella ah $25 bixiya, iyadoo tacriifada $15 ku qoran tahay ayaanu diidnay inaanu bixino toban dollar oo aan ku qornayn Rasiidhka,” Cabdilaahi Ismaaciil.

Djibouti, August 10, 2008 (Haatuf) - Toban Doollar oo wasaaradda Maaliyada Somaliland ku darsatay Cashuurta neefka Geella ah oo aan tacriifada sharciga ah ku jirin ayaa sababay in Soddon kun oo neef oo geella oo ka tagay Boorama ay bilaa cashuur ku galaan dalka aynu jaarka nahay ee Djibouti.

Maxjarka lagu hayo xoolahaas oo ku yaala Tuulada Dameero-joog ee duleedka magaalada Djibouti oo ay maamulkiisa gacanta ku hayso shirkad uu leeyahay Ganacsade Sucuudi ah oo la yidhaahdo Abuu Yaasir ayaa Salaasadii toddobaadkii hore ee bishan ahayd 05/08/08 ay booqdeen Wariyeyaal ka tirsan wargeyska Haatuf, kuwaas oo indhahooda ku soo arkay xoolaha ku jira maxjarkaasi ee dhinaca dhulka laga soo geliyey Djibouti.

Soddon kun oo neef oo geella oo ku sugnaa halkaas ayaa waxay shaqaalihii ka shaqaynayey maxjarkaasi sheegeen in saddex cisho gudahood lagu soo xareeyey maxjarkaas kuwaas oo laga keenay Somaliland.

Geelaas ayaa intiisa badan waxa laga keenay dhinaca Boorame marka laga reebo laba boqol oo neef oo laga keenay dhinaca magaalada Berbera, ayaa dhamaantii ahaa mid lagala soo baxsadey cashuurtii Dawladda kadib markii ay wasaaradda maaliyadu ku soo rogtey cashuur ka badan tii laga qaadi jirey oo aan sharci ahayn.

Kooxdan weriyeyaasha Haatuf ee booqday maxjarkaasi ayaa waxay wax ka waydiiyeen ganacsatada xoolahaas wadatay sababta ay cashuurta ula soo garab mareen xukuumada Somaliland, ayaa waxa si kooban su’aashaasi uga jawaabay Cabdilaahi Ismaaciil oo ka mid ahaa ganacsatadii goobtaas ku sugnaa ee xoolahoodu ku jireen maxjarkaasi waxaanu yidhi “Waxaa nagu kelifay markii uu maamulka kastamka Lowyacado xoolihii aanu ka cashuuranay nagu yidhi neefka geella ah waxaad ka bixinaysaan $ 25,Neefka adhiga ahna $5 ee nala dul saaray neefkii geela ahaana $10 Doollar oo aan cashuurta ku jirin kii adhiga ahaana $3 Doollar oo aan cashuurtii ku jirin,ayay noqotay inaanu kala fakano cashuurta” lacagtaasi mar la weydiiyey halkay ka timid-na waxay ganacsatadii halkaas joogtey noo sheegeen inay ina Daa’uud (Agaasimaha guud wasaaradda Maaliyada) ku amray, kastamka in laga qaado lacagtaasi, C/laahi Ismaaciil oo arintaas ka sii hadlayaana waxa uu yidhi “ waxaanu la yaabnay xoolahaagii oo aad tidhi ii cashuura in lacag aan sharci ahayn lagu saaro waanu qaadan kari weynay ilayn haddii isagoo kootarabaana la soo qabto waanu ogolaan lahayn in ganaax nala saaro” ayuu hadalkiisa ku soo xidhay Cabdilaahi
Wasaaradda Maaliyada ayaa tacriifado aanay golayaashu ansixin ka qaada xoolaha iyo badeecooyinka kale ee dalka soo gala, taas oo ka soo horjeeda distoorka dalka u yaala.
 

Xagee Bay Ku Dambeeyeen Qaraxyadii Wasiirka Daakhiligu Ku Eedeeyay Xisbiga Kulmiye?

Hargeysa, August 10, 2008 (Haatuf) - Wasiirka Daakhiliga Cabdilaahi Ismaaciil Cali (Cirro) ayaa sheegay in Guddoomiye ku xigeenkii hore ee Komishanka Doorashooyinka Xirsi Cali X. Xasan oo muddo toddobaad ah ku xidhan xarunta CID-da Hargeysa, uu xidhiidh la leeyahay ururka Al-shabaab ee ka dagaalama koonfurta Somaliya, isla markaana dawladda Maraykanka ugu jira liiska Ururada Argagixisada ah, isagoo wasiirku sheegay in ay arintaas cadaymo u hayaan.

Wasiirku waxaa kale oo uu sheegay in ay jiraan kooxo uu ku tilmaamay budhcad oo baabuur kurka ka jaray, oo lagu xidhiidhinayo arinta Xirsi Cali, iyagana hadda kooxdaas gacanta lagu hayo degdegna tallaabo looga qaadi doono.

Wasiirka Daakhiliga oo shalay waraysi siiyey laanta Af-soomaaliga ee Idaacada BBC-da, waxa uu si badheedh ah u difaacay xadhiga muddo dhaafka ee dadka la iska hayo iyadoo aan wax maxkamad ah la horgeyn, waxaanu sheegay in 48ka saacadood ay tahay uun in maxkamadda laga soo xalaaleeyo, balse muddadii la doono la hayn karo, taas oo ka soo horjeeda qodob Distoori ah, oo dhigaya inaan qofka xabsi lagu hayn karin wax ka badan 48 saacadood, muddadaas-na lagu hor geeyo maxkamad sharci ah.
Wasiirku waxaa kale oo uu waraysigiisan ku weeraray warbaahinta madaxa banaan, gaar ahaan wargeysyada ka soo baxa Hargeysa, kuwaas oo uu ku tilmaamay qaar beenaalayaal ah oo qora waxyaabo aan jirin, iyagoo dhinaca dawladda aan waxba ka weydiin, waxaanu wasiirku ku celceliyey in goor kasta habeen iyo maalin saacada ay doonto ha ahaatee uu diyaar u yahay in saxaafadda uu uga jawaabi doono wixii ay doonayaan inay weydiiyaan, hase yeeshee waraysiga wasiirka oo shalay ku baxay idaacada labada duhurnimo ee BBC-da ayaa wargeyska Haatuf waxay geed dheer iyo mid gaabanba u fuuleen sidii ay ula xidhiidhi lahaayeen wasiirka, balse marnaba wasiirku telefoonkiisa kama uu jawaabin, ilaa ay gaadhay markii dambena inuu iskaba xidho telefoonka.

Wareysiga wasiirka Daakhiliga ay la yeelatay Idaacadda BBC-da, laanteeda Afka Soomaaliga ayaa waxa uu u dhacay sidan:
S: Waa maxay sababta ay dawladdu ciidamada u geysay gobolada Saaxil iyo Togdheer?
J: Horta ma jirto ciidamo cusub oo la geeyey Saaxil iyo Burco toona, ciidamada bileyska ah ee ka soo baxay tababarada Dugsiga Mandheera oo lagu kordhiyey labadaas gobol mooyaane, laakiin ciidamo kale oo aan u arko culays oo la geeyay oo aan ku ogahay ma jiraan.

S: Laakiin wararku waxay sheegayaan iyo dadka socotada ahi-ba in marka laga bilaabo markaad Hargeysa ka baxdo ilaa Dacar-budhuq, Abdaal, Sheekh ilaa Burco aad ka galayso in la kordhiyey kaantarooladii oo ciidamada bileysku dadka aad u baadhayaan oo meelo badana ciidamo Bileys ah la dhigay?
J: Kolay, koley ciidanka Bileysku wuxuu u xilsaaran yahay nabad-gelyadda dalka, maadaama markii hore bileysku nagu yaraa imika ay ciidan aad u fara badani nooga soo baxaan mandheera, hadday tababar tahay iyo haday shaqo tahayba, ciidankaa cusub oo aanu labada gobol ku kordhinay oo tiradii hore aad uga badan, ayaa jira, laakiinse wax dareen ahoo halis ah oo nabad-gelyo xumo ah oo dalka ka taagani ma jiro.

S: Ma jiraan miyaa kooxo la sheegayo oo dabley ah oo xataa mararka qaarkood la sheegayo inay baabuur kurta gooyeen oo ay doonayaan inay qoryo saaraan gawaadhida dhinaca Burco ah?
J: Waxa runtii jira Burco xageeda Bari, saddex Baabuur Surf ah oo la leeyahay kurkaa laga jaray, waana lagu maqan yahay oo ciidanka bileyskaa daba taagan oo ku maqan, wixii tallaabo ahna waa laga qaadi doonaa, ujeedo dooduna way soo caddaan doontaa.

S: Laakiin Somaliland may caado u ahaan jirin Baabuur qori la saaro oo markaa lagu tilmaamo Budhcad, arintu ma siyaasad bay u muuqataa?
J: Kolay iyo kolay ka hor dhici mayno ee waynu sugu doonaa wayna caddaan doontaa wixii ay u jeedaan, maantana waxaan u malaynayaa inaanay maanta insha allah dhaafi doonin ee maanta la soo qaban doono, gacantaana lagu hayaa wixii ka soo baxana weynu ogaan doonaa, laakiin imika ma odhan karo waxaa iyo waxaasaa ka dambeeyay, laakiin kolay iyo kolay waanu tuhunsanahay in ay lug la leedahay nin maalin dhawayto la xidhay oo xirsi la yidhaahdo oo xidhiidh la leh Al-shabaab, ninkaasi inay xidhiidhla leeyihiin baanu jecelnahay, si arrintiisana waa la baadhayaa, baadhistaa ka dib ayay arrintu caddaan doontaa.

S: Laakiin waa eedayn weyn wasiirkii arrimaha gudaha ayaad tahay, Xirsi waa nin la yaqaano waa Gudoomiye ku-xigeenkii Komishanka doorashooyinka somaliland dhawaana la casiley, Burco-na waad ka soo qabateen, markaa ma arrintaa baad u haysataan oo aad ku tuhunsan tihiin?
J: Kuma tuhunsanin ee arrintaas ayaa aad iyo aad Bileysku ugu caddaynayaa, markii hore Baabuurtaas la sheegayo ayuu la socday, waxaa laga soo eryaday tuulada, ciidanka bileyska ayaa siday u soo eryanayeen buu halkaas soo galay, markaa waxaanu ku tuhunsan nahay inuu xagaa xidhiidh la leeyahay, hadday tahay telefoonadiisii iyo hadday tahay, xidhiidhkii, intaba aad iyo aad baanu raad weyn u haynaa, markaa baadhistu markay dhamaato ayaanu iyadoo cad sheegi doonaa.

S: Xirsi maxaad maxkamad u geyn weydeen haddaad arrimahaasi ku haysataan kuwaas aad sheegayso imika, waa arrimo weyn ama eedayn weyn, ilaa iyo haatana waxa la sheegayaa inuu xarunta CID-da ku xidhan yahay oo xataa loo diiday Eheladiisii inay arkaan?
J: Horta marka ugu horaysa maxkamadda lama geeyo baadhistu intay socoto muddaday doonto ha qaadatee, baadhistuna waxay qaadataa sidii kiisku u kala culusyahay ayuu u kala dheeraadaa, laakiin waxa shardiya marka la soo qabto in qofka maxkamadalaga xalaaleeyo oo lala socodsiiyo eedayntaas lagu…….. anagu waa dambiile qof ma nidhaahno oo dambigaa wuu galay ma nidhaahno inta gacanta lagu hayo baadhis waa eedaysane sharcina wuxuu u leeyhay maxkamadda in laga xalaaleeyo xadhigiisa, baadhistu markay dhamaato ka dib ayaa maxkamada la geeyaa ama xabsiga la geyaa laakiin maeesha baadhista kiiskiisu ku socoto ayaa lagu hayaa maddadaa ka horeysa isagoo xalaalaysan oo maxkamadda iyo xeer ilaalintuba ogtahay.

S: Sharcigu wuxu dhigayaa in qofka 48-saacadood wax ka badan xabsi lagu hayn, Xirsi-na waxa imika la hayay dhawr maalmood?
J: 48-saacadood lama hayo’e 48-saacadood gudahood in maxkamadd gudahood in maxkamadda iyo xeer-illaalinta lala socodiiyo ayuu xaq u leeyahay.

S: Waxa kale oo jira oo maalmahanba la sheegayay warar sheegaya inaad ku talo-jirtaan oo ciidamo u dhigteen goboladda Saaxil iyo Togdheer-ba dad siyaasiyiin ah oo magac leh inaad qabqabataan, maxaa ka jira arintaasi?
J: Walaahi waxaan ku arkaayay joornaalada oo aad taqaanid Axmadow joornaalada ka soo baxa dalkeena oo aad taqaanid baddi-doodu iyagoo waxaanay hubsan oo aanay shaandhayn oo dhinacyadoo dhan aanay waraysan ay waxay doonaan-ba qoraan anagu taas ma haysno nin siyaasiyiin ah ama nin magac leh oo sharaf iyo karaamo ku leh dalka in sumacadiisala dilo oo la yidhaahdo habelbaa xadhig lala raadinayaa iyadoon xagii dawladda laga hubin oo xagii xeer ilaalinta iyo bileyskana laga hubin isaga laftiisiina aanan ogeyn-ba in la waraystay iyo in kale waa lay raadinayaa, waxaan u arkaa inay tahay Beenahan ay had iyo jeer qoraan joornaalada badhkood ee ay caadaysteen.

S: Laakiin intaanad joornaalada eedayn, markaad warkii xidhataan ee warkii siin weydaan dee warjira waa la sheegayaa ee dhinaca kale?
J: Dee walaahi waxa ka horeysa in naloo yimaado oo nala weydiiyo sidaas adiguba noogu timid ee aad noo waraysatay kumaanaan diidine.

S: saxaafada madaxa-banaan dhawr jeer waxay ku cabatay inaad u diidaan oo albaabada ka xidhataan?
J: Xaasha’e sidaa aan adigaba kuugu ogolaaday baan kuugu ogolaan lahaa, habeen iyo maalin saacaday noo yimaadaan ee an weydiiyaan markay arin ogaadaan waxaanu ka codsanaynaa bal wixii horeb aiska dhaafoo markay arrin ogaadaan habeen iyo maalin saacaday doonto ha ahaatee ama iyagoon faafin oo aan beenta sheegin inay wixii jira na weydiiyaan.

S: Arrintan markaa ma waxaad leedahay ma jiraan dad magac lahaa oo uu ka mid yahay ninka layidhaahdo Ibraahim Dhego-weyne?
J: Ma jirto ilaa hadeer waxa magac ama xubno kale ku jiraa oo shakhsiyaad oo ashraaf leh oo aanu daba taaganahay wakhitgan imika ma jirto.”
Dhinaca kale, waxaa maalintii shalay ay ciidanka Bileyska magaalada Burco xabsiga u taxaabeen lix qof oo la sheegay in iyagana lagu xidhiidhinayo xadhiga gudoomiye ku-xigeenkii hore ee Komishanka Doorashooyinka Xirsi Cali X. Xasan, waxaana lixda nin oo mid ka mid ah magaciisa lagu sheegay Xasan Canjeex, kana mid ahaa Mujaahidiintii ururkii SNM, isla shalayba loo soo dhaadhiciyey dhinaca magaalada Hargeysa oo ay hadda ku xidhan yihiin.
Lama garanayo sababta keentay in magaalada Hargeysa loo soo dhaadhiciyo inta intaas gobol la soo dhaafiyo, iyo eedayntan nooca cusub ah ee ay xukuumaddu ku sheegtay inay xidhiidh la leeyihiin Al-Shabaab waxa ay uga danleedahay, hase yeeshee dad badan ayaa u arka inay ka mid tahay tallaabooyin ay xukuumaddu ugu sibir-saarayo qorsheyaal ay xukuumaddu damacsan tahay inay masuuliyiin maamulkeeda ku mucaarid ah ku cabudhiso, iyadoo eeddan cusub ee ay xukuumaddu u soo jeedisay xubnaha ay xidhxidhay ay la macno tahay in ay xukuumaddu u gacmo haadinayso cid kale.

Si kasta ha ahaatee Eedaynta wasiirka Daakhiligu u jeediyey Xirsi Cali ayaa waxay u egtahay eedaymo uu hore sidan oo kale ugu jeediyey masuuliyiin, Odayaal iyo shakhsiyaad muxtaram ah, kuwaas oo uu markii dambena ku caddayn kari waayey eedaha uu u soo jeediyay, ilaa haddana laga sugaayo caddeyntoodii.
Bishii April ayey ahayd markii qarax ka dhacay xarunta Guurtida uu wasiirku ku eedeeyey xisbiga KULMIYE inay ka dambeeyeen qaraxaas, waxaana arrintaa loo xidhxidhay oday Deyr Maxamed Cilmi iyo Guddoomiyaha kulmiye ee gobolka Hargeysa iyo weliba mujaahidiin kale.

Kuwaas oo iyagoo aan maxkamad la horgayn markii dambe la sii daayey, ilaa haddana xukuumaddu may sheegin ciddii ka dambeysay qaraxyadaas.

Sidoo kale isla sannadkan badhtamihiisii ayuu wasiirka daakhiligu warbaahinta u sheegay inay qabqabteen koox budhcad badeed ah oo sita lacago badan oo dollar ah oo ay madaxfurasho ka soo qaateen maraakiibta ay ka afduubaan xeebaha Puntland, oo ay ragani asal ahaan ka soo jeedeen.

Hase yeeshee nimankaas ayaa muddo bilo ah markii ay xabsiga Hargeysa ku xidhnaayeen la siidaayey, ka dib markii lagu cadayn kari waayey budhcad baddeedka uu wasiirku ku eedeeyey, ragaas oo la cadeeyey inay ahaayeen kuwo iskugu jiray shaqaale maamul goboleedka Puntland iyo ganacsato u safrayey dhinaca Itoobiya.
 

Georgia, August10, 2008 (W. Wararka) – Sida ay sheegeen masuuliyiin Ruush ahi dagalkan ayaa waxa ku dhintay boqolaal qof oo rayida oo ay dileen ciidamada Georgia, inkastoo ay xukuumada Georgia ku sheegtay tirada dhimashada mid intaas ka yar , mana jiraan warar madaxbanaan oo sheegaya khasaaruhu inta uu leeg yahay.

Ra’isal wasaaraha dalka Ruushka Valadmir Putin ayaa joojiyey socdaal uu ku tagi lahaa koonfurta Ossetia marka uu ka soo noqdo dalka Shiinaha oo uu kaga qaybgalo furitaankii ciyaaraha Olympic-da aduunka, waxaanu Putin ka dagay caasimada Vladikavkaz si uu ugala hadlo maamulka arimaha qaxootiga ka dhashay dagaalka, sidaana waxaa sheegay Warbaahinta Ruushka, danjiraha Ruushka ee NATO Divastry Rojozing ayaa sheegay inaan wada hadal laga gali karin xaaladan ilaa ciidamada Georgia ku noqdaan fadhiisimahoodii.

Dagaalkan ayaa waxaa keenay markii ay ciidamada Georgia weerar lama filaan ah ku qaadeen habeenkii Khamiistii si ay u qabsadaan koonfurta Ossetia oo hore uga noqotay madaxbanaani tan iyo markii uu dhamaaday dagaalkii sokeeye sanadkii 1992-kii.
Baarlamaanka Georgia ayaa ansixiyey degreeto Madaxweyne oo cadaynaysa in uu dalkaasi ku jiro xaalad dagaal muddo 15 maalmood ah.

Madaxweynaha Georgia Mikhail Saakashvili ayaa cadeeyey in ciidamada Ruushku ay garaaceen goobaha dadka rayidka ahi ay dagan yihiin, balse aanay garaacin goobo milatari.

Waxaa kale oo ay dawlada Georgia sheegtay inay u yeedhay ciidamada kaydka ah, isla markaana waxay ka soo qaadanaysaa laba kun oo askari oo reer Georgia oo ka mid ah ciidamada Maraykanku hogaaminayo ee jooga dalka Ciraaq si ay uga qaybqaataan xaalada colaadeed, ee soo food saartay Georgia.

Madaxweynaha Maraykanka Bush oo ku sugan dalka shiinah halkaas oo uu halkaa kaga qaybgalay Olympica-da aduunka ayaa sheegay in dagaalka halkaas ka aloosan uu yahay mid khatar ku ah gobolka, isla markaana loo baahan yahay in la ixtiraamo xuduudaha uu leeyahay dalka Georgia, Ruushkuna uu joojiyo ciidamada ay halkaas ku sii wadaan.

Commander ka tirsan ciidamada lugta ee Ruushka oo magaciisa la yidhaahdo Vladimir Poldyrdv ayaa sheegay in ciidamadiisu ka xoreeyeen magaaladii dagaalku ka dhacay isla markaana ay dib u celiyeen, laakiin xoghayaha golaha nabadgelyada Qaranka Georgia Khaakha Lomaia ayaa sheegay in magaaladaasi dhamaanteed ay gacanta ku hayaan ciidamadayagu sidaa waxaa yidhi Khaakha.

Wakaalada wararka ee Ruushka ee interfax ayaa ka soo xigatay danjiraha Ruushka u fadhiya Georgia Vyacheslav Kovalenka in laba kun oo qof oo rayid ah iyo saddex iyo toban ka mid ah ciidanka nabad ilaalinta Ruushka ay ku dhinteen magaalada Tskhinvaly.

Ciidamada Ruushka ayaa duqayn dhinaca cirka ah ka garaacay inta badan meelaha Malatariga Georgia ay joogaan, taas oo ciidamada Georgia ka lumisay inay u gurmadaan meesha uu dagaalku ka dhacay ee gobolka Koonfurta Ossetia.

Weriye ka tirsan BBC-da ayaa sheegay in qaraxyo waaweyn la maqlayey, isla markaana qiiq uu cirka isku shareeray iyadoo lagu arkayey wadooyinka ciidamo iyo dad rayid ah oo ka yaacaya Rasaasta, waxaa kale oo uu sheegay in la arkaayey dad dhaawac ah oo laga gurayo guryaha goobta uu dagaalku ka dhacaayo.

Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Georgia ayaa sheegay in dekada ku taal Black Sea ee la yidhaah Poti oo ah meesha ugu weyn ee ay maraakiibtu saliida ka qaadaan, ay burburiyeen duqaynta Ciidamada Cirka ee Ruushka.
Wasiirka Arimaha Dibada ee Jamhuuriyada Isku magacowday Abkhaazia Mr Sergei Sharaabo ayaa sheegay inay ciidamadeenu gaadheen goobta uu dagaalku ka dhacayo, kuwaas oo ay ujeedadoodu tahay in ay ka qaybqaataan sidii looga saari lahaa ciidamada Georgia meesha la yidhaahdo Gorgi.
Ruushka ayaa ciidamo nabad ilaalin ah ka joogin Abkhaazia, kuwaas oo ka dambeeyey heshiis laga gaadhay dagaalkii Sokeeye ee Sagaashanaadkii, markii ay goboladaasi ku dhawaaqeen madax-banaani.

“Heshiis Ganacsi Oo Ay Rugta Ganacsigu Gashay Oo Ay Saxeexday Ma Jiro, Sidaa Aad U

Maqasheen Ayuun baanu U Maqalnay Ee Na Dhaariya,” Xoghayaha Guud Ee Rugta Hargeysa, August 10, 2008
(Haatuf) – Masuuliyiinta Rugta Ganacsiga oo fadhigii shalay ee golaha wakiilada hor yimid ayaa sheegay inaanay heshiiska ganacsiga xoolaha ee ganacsadaha Al-jaabiri aanay wax saamayna ku lahayn sexeexiisa iyo galistiisiiba, iyagoo sidoo kalena sheegay in sixirka kootada ee xoolaha ay ogolaadeen ganacsatada xooluhu isala markaana waxa ay dhinac iskaga riixeen in golaha wakiiladu aanuu waajib ugu lahayn in heshiiskaasi aanay waxba ka ogayn ay waydiiyaan nuqulkiisii.

Waxaanay fadhigaasi mudaneyaasha wakiiladu su’aalo ku weydiiyeen gudoomiyaha rugta ganacsiga C/raxmaan Faarax Sugaal, xoghayaha guud C/laahi Diiriye Jaamac iyagoo mararka qaarkoodna ay mudaneyaasha iyo masuuliyiinta rugta ganacsigu ay isweydaarsanayeen Ereyo Dhiif-leh iyo weedho kul-kulul.

Fadhigan shalay oo uu gudoominayey gudoomiyaha golaha wakiiladu C/raxmaan Maxamed C/laahi Cirro ayaa ka hor waxaa fadhigaasi warbixin kooban oo ka waramaysa waajibaadka rugta ganacsiga ka jeediyey xoghayaha guud ee rugta ganacsiga oo ka waramay shuruucda ay rugtu ku dhisantahay iyo qaab dhismeedka maamulka waxaanu sheegay in rugta ganacsigu ay tahay hay’ad madax-banaan oo private ah isla markaana ay tirada guud ee golaha uu ka koobanyahay (1500) oo xubnood oo ganacsato ah iyo guddi fulineed oo 7 xubnood ah waxaanu intaasi ku daray in waxyaalo badani ay u qabsoomeen dhinacyada ganacsiga ee dibadaha wakhtigan xaadirka ahna ay ku hawlanyihiin sidii xarun balaadhan oo rugtu yeelato ay u dhisi lahaayeen intaa ka dib waxa ay mudaneyaashu halkaasi ku weydiiyeen masuuliyiinta rugta ganacsiga su’aalo u dhignaa sidan, jawaabihii ay ka bixiyeena waxa ay u dhignaayeen sidan:-

S: Md. Maxamed Faarax Qabile, maadaama uu heshiiskani ka soo hor jeedo qodobka 11-aad ee distoorka qaranka ee tilmaamaya in ganacsiga dalku xoryahay, qodobka 53-aadna uu sheegayo in xukuumaddu heshiisyada ay gasho u soo gudbiso golaha wakiilada idinku rug ganacsi ahaan ma waxaad u badheedheen in xukuumadu qodobadaa distoorka la jabiyeen iyadoo ganacsataduna ay ka labanayso heshiiskaa kotada ah?
J: March 2007-dii ayaanu maqalnay inuu dalka yimid nin carbeed oo uu doonayo inuu heshiis xoolaad dawlada la galo, sidaa dabadedna rugta ganacsigu waa hay’ad private ah oo maaha mid dawliya, haddii wax nala weydiiyana waanu ka jawaabnaa haddii nalaga kaaftoomana kuma dirqino markii la galayay heshiiskaa waxaa loo baahday in sixir la qiimeeyo dabeto ganacsatadii xoolaha ayaanu shir u qabanay waxaanay noo dhiibeen sixir $38 markii aanu gudbinayna natiijadii ka soo baxday waxay noqotay mid ay ganacsatadu isla ogolayd, heshiiska aad leedihiin in golaha loo soo gudbiyo ayay ahaydna arintaasi rugta ganacsiga ma khusayso golayaashiina iyo xukuumada ayaanay khusaysaaye dee idinku ka wada hadla arimahaasi xitaa distoorka aad leedahay waa lagu gafay dee arinkaasi rugta ganacsiga ma khusayso rugtuna waa naadiyar oo private ah oo kama hadli karno labada ganacsato ee iska soo hor jeeda labadooduba rugta ganacsiga way ku jiraan, cabashadaa taagana xukuumadda waanu u gudbinay rugta ganacsiguna xisbi siyaasiya maahe, xukuumadana warbaahinta kalama hadalno, wixii tala bixinana si dadban ayaanu ugu gudbinaa, ee dadka iskuma dirno.

S: Md. Xaashi Xuseen Caabi. Sharcigan ay rugta ganacsigu ku dhisantahay miyaanu muddo u xadidnayn gudoomiyaha maxaa keenay in la badali waayo? Maxaa keenay in ganacsatada heshiiska lasoo gashay ganacsadaha sucuudiga laga hor joogsado?
J: Xoghayaha guud:- 22-kii bishii April 2007-dii ayaa waxaa qabsoomay shirweynihii rugta ganacsiga, waxaa lagu doortay guddi maamul oo 25 xubnooda oo uu sharcigu dhigayo, guddi daasina waxay doorteen guddi fulineed oo ka kooban todoba xubnood intaa ka dibna, Gudoomiye, laba gudoomiye ku-xigeen ayay doorteen gudoomiyuhuna doorasho toosa ayaa lagu doortay, anigana gudida fulinta ayaa jagada xoghayaha ii doortay, gudoomiyaha rugta ganacsiga ee Jabuuti Siciid Cali Kuwaash 30 sano ayuu xillka hayay maxjarka Jabuuti waxaa la furay 22-kii November 2006, dabeeto waxaa noo yimid ganacsatada xoolaha waxaanay nagu yidhaahdeen waxaanu doonaynaa inaanu maxjarka Jabuuti qaadacno oo aanay xoolo inaga tagin iyo wasiiradii Ganacsiga, Xananada Xoolaha, Maliyada, ayaanu la kulanay oo siinay waxaanay u qadimeen in xukuumadu qaraarka ka soo saarto xoolo jabuuti uga dhoofa dekeda Berbera, intaa ka dibna xukuumadu waxay soo saartay qaraar ay ku joojisay xoolo Jabuuti u dhoofa, todobaad ka dib ayay ganacsatadii aanu la shirnay nagu soo noqdeen oo ay yidhaahdeen ga’aankaa waa lagu degdegay aynu isla qaadanay hadana dib ha loo eego, nimanka aad leedahay heshiis-bay soo galeen oo waa la hor-joogsaday waa kuwaasi ee xoolo iyaga laga hor-joogsaday ma jiraan go’aan ay iyagu qaateen guud ahaan.

S: Md. Ibraahim Axmed Haybe. Heshiiska ganacsiga xoolaha waxaad sheegtay in gudida fulinta la soo weydiiyey talabixinta xaga qiimaha, adiguna waxaad tidhi layma doorane fulintaa imagacawday, miyaanay haboonayn in arinkaasi ay ka jawaaban masuuliyiintii la doortay?
J: heshiiska waxaa la saxeexay horaantii bisha April 2006-dii gudidan fulinta ee la doortayna heshiisku wuu ka horeeyey, oo waxaa la dortay 23-kii April xiligaana waxaa joogay aniga iyo gudoomiyaha, hadaadse hadal kayga saluugtay, dee shaqaalaha laftoodu xil bay hayaanoo wixii la go’aamiyo aynuunbay qayb ka yihiin, gudoomiyaha sugaal oo isagu ka jawaabaya durista ku wajahnayd masuuliyada xoghayaha guud ayaa yidhi “horta mindi mindi ku taag maahee in arinka ka dhigtaan waa noo yeedheene ixtiraambaa laydiinka baahanyahay, xoghayaha guud waxa uu fuliyaa go’aanada ay gaadhaan guddida fulinta rugta ganacsigu isagaana qoraalada iyo arimaha ubaahan jawaabida u igmana, markii la magacaabayna 25-kii xubnood ee fulinta ayaa xilka uu hayo u doortay, markii heshiiska sixirka la galayyayna ganacsatada xoolaha oo uu ku jiro gudoomiyaha iyo xukuumada ayaa waxay isla gaadheen sixir dhan $36 iyo $42 xiliga xajka ah, sidaa saanu go’aankaasi ku soo baxay oo anagana naloo sheegay, dabeetana waxaa bilaabmay muranka maanta taagan, go’aankaasina waxa uu ahaa sixirka laga siinayo Al-jaabiri arintaasina waxay u taalaa goleyaasha iyo xukuumadu inay go’aan ka gaadhaan.

S: Md. Cabdiraxaan Cismaan C aalin:- wasiirka ganacsigu waxa uu sheegay in heshiiskaa kotada xolaha rugtiina ganacsigu gashay arinkaa maxaa ka leedihiin?
J: xoghayaha guud ee rugta ganacsiga:- heshiis ay rugta ganacsigu gashay oo ay saxeexday ma jiro, dee haddii na rumaysan la’adihiin dee na dhaariya sidii maxkamadaha sidaa darteed heshiis ay rugta ganacsigu gashay oo ay saxeexday ma jiro, maydiin dhaartaa cabashada ganacsatadana dhinacayaga ayaanu ka tala bixinaynay oo kamaanu gaabin.

 

Hargeysa, August 10, 2008 (Haatuf) – Waxka badalka iyo kaabista xeerka dhulka ee xeer Lr. 17/ 2007 oo ay wakiiladu soo ansixiyeen ka dibna ay u soo gudbiyeen golaha guurtida ayaa fadhigii shalay ee golaha guurtida oo la filayay in goluhu dood ka yeesho wax ka badalka xeer Lr. 17 ayuu shirgudoonku ugu bixiyey gudida arimaha gudaha si ay naaqishaad ugu sameeyaan ka dibna ay golaha horkeenaan waxka badalka xeerka dhulka ee xeer Lr. 17/ 2001 oo muddo todoba sanadooda golihii hore ee wakiilada iyo xukuumada ku dhex wareegayay.

Balse markii ay golaha wakiilada ee la soo doortay waxka badalka ay xukuumadu ku soo samaysay xeer Lr. 17 ay soo ansixiyeen ka dibna ay golaha guurtida u soo gudbiyeen waxka badalka xeer Lr. 17/ 2001 ayaa waxaa ku jira qodobka 31aad oo xukuumada u fasaxaya in dhismeyaasha danta guud iyo dhulka ay dawladu leedahay ay xukuumadu ka iibin karto qof, shirkadd iyo safarad iyadoon wax tartana aan loo glaaynin uu madaweynuhu iibin karo, waxaanu qodobka 31aad ee wax ka badlaka xeer Lr. 17 waxa uu u dhiganyahay, dhismeyaasha danta guud iyo dhulka danta guud ee loo arko in dani ku jirto in laga iibiyo, qof, shirkadd, ama safaaradd, waxaa soo jeedinaya iibintooda guddi qaran oo ka booban wasiirada hawlaha guud, ganacsiga maaliyada, hantidhawraha guud iyo xeer ilaaliyaha guud ee qaranka waxaana awooda ogolaanshaha leh Madaxweynaha iyadoon iibintoodana aan la soo marinayn gudida qandaraasyada waxtartanana aan loo galaynin.

Sidaa darteed wax ka badalka xeer Lr, 17/ 2001, waxa uu awood u siinayaa rayaale inuu dhismeyaasha danta guud iyo dhulka danta guud iibin karo.
 

Kooxo budhcad ah oo kasoo jeeda dalka Koonfur Afrika ayaa markale dil u geystay mid kamid ah Dhalinyarada Soomaaliyeed ee ka ganacsada Dalkaasi Koonfurta Afrika.

Kooxo budhcad ah ayaa dilay nin dhalinyaro oo lagu magacaabi jiray Maxamed Xussen Maxamuud oo ah nin ganacsade ah oo dukaan ku lahaa gobalka Eastern Cape ee dalkaasi Koonfur Afrika.

Marxuumka ayaa dilkiisa la sheegay in ay ka danbeeyeen koox 4 nin ah oo ku hubeysnaa bistoolada kuwaasi oo bililiqeystay guud ahaan wixii yaalay dukaankiisa, waxaan jirin illaa iyo hada wax talaabo ah oo ay Booliska dalkaasi ka qaadeen dilkan oo ah kii labaad oo lala beegsado ganacsade Soomaali ah todobaadkan.

Weli lama cadeyn cida ay ahaayeen kooxdaasi lamana soo qaban, iyadoo taasi ay walaac ka muujiyeen Soomaalida dadkaasi Koonfur Afrika ku dhaqan oo sheegay in dilalkan ay soo noq noqdeen balse aan wax laga qaban.

Soomaalida ku dhaqan dalka Koonfur Afrika ayaa ku sheegay bishan in ay tahay bishii Dhimashada Soomaalida ee koonfur afrika iyadoo ay hada Jaaliyadda dalkaasi ku dhaqan ay u guureen wadamo ay ka mid yihiin Sudan iyo Kenya.

Bilihii la soo dhaafay ayey Soomaali badan u wareejiyeen ganacsigooda dalkaasi Sudan gaar ahaan gobalka Jubba ee koonfurta Sudan halkaasi oo la sheegay in Somalidu ay ka heleen ganacsi furan oo ay hada Soomaali badan deegaankaasi ku wareegeen.
 

Waxaad og tihiin duruufihii iyo marxaladahii isugu jiray dayac, darxumo, baahi, dagaal, qax iyo barakac ee ummadda Somaliland usoo dhabar agaygeen ee ugu soo dulqaateen si ay jiritaankooda iyo midnimadooda u sugaan. Waxaad ogtihiin wixii naf iyo maalba loo huray calanka manta Somaliland ka taagan. Waxaad ogtihiin maanta duruufaha iyo dhibaatooyinka dhaqaale, siyaasadeed, nabadgalyoiyo murug ee ka jira dalka, ee maanta qofkasta iyo qoyswalba saameeyay. Waxaad wada ogsoontihiin sadexdii gole ee umaddu ku aamintay aayahoodii oo waxay kordhiyaan ha joogtee, dhibaatooyin iyo xaaladaha ay abuureen ee isdaba jooga ah umaddii ku jahwareetay oo laga dhamaan waayay.

Waxaad ogtihiin dastuurkii iyo shuruudihii dalka loo dajiyay ee madaxwaynaha iyo golayaasha lagu doortay ee meesha ku yimaadeen, ee idinka idiin ansixiyay inaad sharciga fulisaan, in maanta lungo laga joogo oo madaxwaynihii ilaalinlahaa maanta laga baryayo inuu dastuurka tisgaliyo. Waxaad arkaysaan hantidii iyo dhaqaalihii umaddaoo si toosa loo boobayo oo ilaa madaxwaynihii cid danaynaysaa jirin. Waxaad kalood ogtihiin in khayraadkii dalka sida kaluunkii iyo macdantii shirkadaha shisheeye heshiis hoos loogula galay oo manta waxaa oo heshiisa aan midna cidi la ogeyn madaxwaynaha iyo wasiir iyadoo aan baarlamaanka midna la horgayn.

Waxay maanta taagan tahay in dekadii Barbara la soo xidho oo loo hogaansamo damacii madaxda Jabuuti. Waxaa maanta maamulka Somaliland ku dhiiraday in ganacsigii xoolaha nool loo xakameeyo nin layiraahdo ALJAABIRI iyo laba ma naxaan oo dilaal u ah, oo lagu siiyo qiime aad uga hooseeya qiimihii suuqa xoolaha nool, lana diiday sidii dastuurku dhigaayay ninkaa in suuqa lagula tartamo. Waxaa nasiib daro ah iyadoo maanta uu madaxwaynihii ciidankii qaranka u adeegsado dano ganacsi gaar ahaaneed oo xoolihii Jaabiri xoog lagu raro, iyadoo xoolihii ganacsatada soomaliland bakhtigoodii Barbera wadhan yahay. Waxaa nasiib daro kale ah iyadoo uu caadeystay madaxwayne Rayaale in gefkasta iyo dembi kasta oo maamukiisa ka yimaada uu xal uga dhigo inuu ciidanka qaranka adeegsado oo umadda ku cabudhiyo.

Waxaad ogtihiin in madaxwanaha Somaliland uu yahay nin cod bixin dadwayne lagu doortay ee aanu ahayn kaligii telis xoog iyo ciidan dalka ku qabsaday sidii M.S.Barre. Waa idinka kuwa qudha ee maamulka dalka ka dhigi kara dal sharciga iyo dastuurka loo siman yahay oo waxa qudha ee la dhowraa uu sharciga yahay ama ka dhigi kara maamulkii S. Barre oo aan car iska rogin. Waxaa ogaataan inaad tihiin ciidankii qaranka oo aydaan xisli iyo maamul gaar ah u shaqayn. Idinka iyo madaxwaynuhu xeerka iyo sharciga waa usimantihiin. Waa inaad kala garataan xuduudka aa kala leedihiin idinka iyo madaxda siyaasiyiinta. Amarkasta oo aan dastuurka iyo shuruucda dalka waafaqsanayn ninkii bixiya iyo kii fuliyaa waa nin ka qaybqaatay burburkii dalka oo qaranimadii ka galay dambi qaran.

Illaa immika madaxwaynaha iyo madaxda ciidamadu waxay u dhaqmayaan habkii maamulkii Siyaad Barre ee umaddu ka dagaalantay. Waxaan idiinku baaqayaa oo idinkula dardaarmayaa si aynu u ahaano qaran jira;
1. Siyaasiyiinta iyo xisbiyada tartan baa ka dhaxeeya. Haku milmina tartankooda. Dhan hanoqonina ee dhex ahaada.
2. Yaan la idiin adeegsan dano iyo damac gaar ahaaneed.
3. Ha noqonina ciidan loo adeegsado burburkii dalkooda iyo caddaalad darrada.
4. Ha kala biqina siyaasiyiinta inaad u sheegtaan markay dastuurkii iyo sharcigii ku danaysanayaan, waxaa dhici karta inay garwaaqsadaan.
5. madaxwaynaha iyo kooxdiisu markay ku fashilmeen maamulkii dalka waxay ku talo galeen in dagaal iyo qas ay dalka ka abuuraan oo ka bilaabaan xadhiga birmagaydadii umadda, xaafado loo baadho cabudhin iyo caga juglayn sidii maamulkii Siyadd Barre. Ha noqonina kuwo lagu meelgaaro oo dadkoodii loo adeegsado.
6. Yaan la idin gaarsiin heer aad umadda iska hortimaadaan oo aad burburkii labaad guudka aad u ridataan.
7. Garta ama ogaada halista ka iman karta hubka dadka lagu cabsiinayo.
8. Ninka madaxda u ah ciidanka sirdoonka waxaan leeyahay si fudud ha u qaadan qandaraas dalka lagu burburinayo sidii M Jibril
Ilaahay xaqqa ha idin waafajiyo.
Sulaymaan Cumar Kujoog
London UK
 

Hargeysa waxa arageeda iigu danbaysay bishii Koowaad ee sannadkii 1988kii, oo sida muuqata ah muddo aad u dheer.

Maanta waxan joogaa Hargeysa, waxanan arkaa inay Hargeysa noqotay labo Hargeysa oo laysku daray. Midda koowaad waa Hargeysadii qaddiimiga ahayd ee Guri jooga reer Hargeysa dhisteen, midda labaadna waa Hargeysada cusub ee qurba jooga reer Hargeysa dhisteen.

Dad baan arkaa oo dhulkooda dhisanaya, dawladna wali indhahaygu ma qaban, danyartuna wali dayacan yihiin. Daar kasta oo cad waxa ka ag dhisan buul yar oo duug ah, guri kasa oo maalintii toaban jeer lagu cunteeyana waxa ku ag naban guri laga yaabo inuu maalintaas oo dhan waxba dhadhaarin.
Dhanxiir ayaan is idhi baadi goob, oo waxa laygu yidhi "Weger dee waar ninkaasi dhinac kastaba wuu kaa joogaa ee waxba ha raadin, dhinacaad eegtaba wuu joogaaye". Aniguna waxan ugu jawaabay, "Alliyo nabiiiiiiii, dee waaryadhaheen odaygu ma Aw-busaataa mise waa abaadir". Balse wali layma sheegin halka Daahir kaga dhuumanayo sayaxa iyo siigada iyo sawaxanka Hargeysa.

Intaasi waa warkii oo kooban, isagii oo faahfaahsana mar kale ayaynu iskugu soo noqon doonnaa.
Cabdiqani Yuusuf Caateeye (HiilDanYare)
Hargeysa

Top