Labadii sano ee ugu dambaysay ayaa guud ahaanba dhaqaalaha Maraykanku sii xumaanayay. Markii dhaqaalaha waddanku hoos u dhaco waxaa yaraada shaqooyinka waxaana sare u kaca qiimaha badeecadda. Markii shaqooyinku yaraadaanna dadka dhibaatadu isla markiiba saamayso waa Qaxootiga iyo dadka kale oo aan xirfado heer sare ah lahayn ama aan lahayn waxbarasho heer jaamicadeed ah. Soomaalidii Maraykanka intoodii shaqaynaysay ayaa isla markiiba laga caydhiyey ama ay ka dhammaadeen shaqooyinkoodii. Intii shaqo raadinta ku jirtayna waxaa baaba ay rajadoodii shaqo helidda. Dhallinyarada Soomaalida intooda badan hadda waxay ku nool yihiin dhaqaale ka soo gala dowladda oo la yidhaahdo unemployment benefit. Unemployment Benefit waxaa la yidhaahdo barnaamij lagu caawiyo qofka markii shaqadiisu ka dhammaato ilaa muddo lix bilood ah inta uu qofku shaqo kale ka helayo.

Dhibaato kale oo aad u wayn waxaa soo food saartay qoysaska Soomaaliyeed oo Maraykanka ku nool. Sannadkii 1993-dii ayaa madaxwayne Clinton soo bandhigay qorshe uu leeyahay waxaa wax lagaga beddalayaa barnaamijka Welfare Caydha . Wuxuu madaxwaynuhu soo bandhigay fikrad ah in laga caawiyo dadka caydha qaata sidii ay shaqo u heli lahaayeen oo ay caydha uga maarmi lahaayeen. Haddaba qorshihii Madaxwayne Clinton waxaa la dhaqan galiyey sannadkii 1997-dii oo la soo rogay sharci dhigaya in qoysaska qaxootiga ku ah Maraykanka ay xaq u leeyihiin caydha muddo shan sano ah oo kaliya, ka dibna laga rabo in qofka mas uulka ka ah qoyska uu shaqo bilaabo oo reerkiisa masruufto. Qoysas badan oo Soomaali ah oo ka kooban hooyo iyo dhowr carruur ah ayaa arrintaani ku noqotay dhib soo korodhay. Sida uu sharcigan welfare reform dhigayo, waa in hooyo kasta oo Soomaali ah oo da deedu ka yar tahay 60 jir ay shaqo raadsataa.

Dowladda Maraykanku waxay lacag badan ku bixisay in la sameeyo hay ado caawiya dadka noocaan ah sidii ay shaqo u heli lahaayeen. Marka hore qofka waxaa laga caawinayaa sidii uu luuqadda u baran lahaa iyo xirafado yar-yar oo u sahlaya sidii uu shaqo u heli lahaa. Qofkii diida inuu shaqo raadsado ama qaato tababarka noocaan ah muddada shanta sano ah oo caydhu u socoto waa la ganaaxayaa. Ganaaxu inta badan waa in laga jaro qayb ka mid ah ama kulligeedba xoogaagii lacagta ahaa oo uu qoysku qaadan jiray. Si ay taas uga badbaadaan hooyooyin badan oo Soomaali ah oo aabbihii carruurtooda uga soo qaxay xeryo qaxooti ama ay ku kala tageen dalka Maraykanka oo furriinku aad u badan yahay ayaa waxaa dantu ku kalliftaa in ay waagu markuu baryo carruurta inta iskuulka aadda mooyee inta kale u kexeeyaan xannaanada carruurta childcare , oo ay markaas ama aadaan iskuul ay ingiriiska ka bartaan ama ay shaqo raadin bilaabaan. Waqtiga hadda lagu jiro in ay hooyo Soomaali ah oo konton jir ah shaqo hesho waa wax aad u adag. Xitaa dhallinyaradii Soomaaliya jaamacadaha uga soo baxay ama kuwa hadda ka qalin jabiyey jaamacadaha Maraykanka ayaa dhibaato ka haysataa inay shaqo helaan.

Dhaqaalaha ay dowladdu siiso qoysaska caydha ku nool aad buu u yar yahay. Malaayiin qoys oo Maraykan ah oo inta badan ka kooban hooyo iyo dhowr carruur ah ayaa bishii waxaa soo gala lacag aan ka badnayn $600.00. kirada labada qol, meeshay doonaan ha ku yaallaan waa ka badan yihiin lacagta soo gasha qoysaskaan. Waana sababta ay qoysaska carruurta leh oo Maraykanku ay ugu badan yihiin kuwo aan hoy lahayn homeless . Waxaa jira guryo ay dowladdu leedahay ama ay dhaqaale ku bixiso in dadka danyarta ah ay kiro riqiis ah ku dagaan affordable housing . Qoysas badan oo Soomaali ah ayaa deggan guryaha noocaan ah. Dhibaatada lagu qabo guryahaan waa iyagoo ku yaal meelo aad u nabad galyo xun ayna ku badan yihiin daroogada, fusuqa, iyo dilku, sidoo kale waxaa xaafadahaan aad uga fog shaqooyinka iyo iskuullada wanaagsan. Qoysas badan oo Soomaali ah oo deggan xaafadaha noocaan ah ayaa carruurtoodu halis ku sugan yihiin xagga akhlaaqda, caafimaadka iyo waxbarashadaba.

Bisha hadda lagu jiro ee June 2002, ayaa waxaa bilaabanaya qoysaskii ugu horreeyey oo dhammaystay shantii sano ee ay xaqa u lahaayeen lacagta caydha ee dowladdu bixiso. Waxaa wax laga naxo ah in qoysaskaani ayan wali wax shaqo ah helin lagana goosan doono xoogaagii dhaqaalaha ahaa ee ka soo gali jiray dowladda. Gobollada Minnesota Ohio iyo California oo ay deggan yihiin qoysaska ugu badan ee Soomaalida ayaa ka walwalsan sida laga yeelayo qoysaskaan oo haddii laga goosto lacagta caydha laga baqayo in laga saaro guryaha oo markaas ay Homeless noqdaan. Gobolka Minnesota ayaa waxaa maamulka u socda dood ah sidii loogu sii wadi lahaa extention qoysaskaan caawimaadda ay dowladda ka helaan. Maamulku wuxuu ka fiirsanayaa qoysaska ay tahay in loo kordhiyo muddada iyo kuwa laga goynayo gabi ahaanba caawimaadda.

Waxaa jira dhowr arrimood oo ka hortaagan in hooyada 50 jirka ah ee Soomaalida ah ay shaqo ka hesho dalka Maraykanka. Waxaa ugu horreeya luuqadda, shaqooyinka uu heli karo qofka aan luuqadda aqoon waa kuwo aad u liita una lacag yar. sidoo kale shaqooyinka oo aad u fog una baahan in qofku baabuur leeyahay. Dumarka Soomaaliyeed oo inta badan haysta carruur badan ayaa waxaa dhib ku noqda inay helaan cid ay carruurta uga tagtaan inta ay shaqo raadiska ku jiraan. Xannaanooyinka carruurta ee Maraykanka Soomaalidu kuma kalsoona oo dhaqanka ayaa kala duwan, dadkana intooda badani ma wada heli karaan ehel iyo qaraabo carruurta ay uga tagtaan. Goobaha shaqada inta badan waxaa dadka lagu amraa inay u soo labbistaan qaab aan Islaami ahayn taasna dumarka Soomaalidu ma oggola inay dhaqankooda iyo diintooda dhaafsadaan shilimaad yar.

Iyadoo uu dhaqaalaha Soomaalida Maraykanka aad u yar yahay, haddana dad badan oo Soomaali ah oo dalkii ku nool iyo kuwo kale oo xeryo qaxooti oo adduunka ah ku xeraysanba waxay ku tiirsan yihiin caawimaadda dadkooda Maraykanka jooga oo xil wayn iska saara sidii ay masruuf ugu heli lahaayeen dadkaas dhibaataysan. Lacagta ugu badan oo loo xawilo Soomaaliya waxaa dira Soomaalida Maraykanka.

Top

Jawigii fiicnaa ee ay u qabsoontay doorashaddii madaxtinimada ee 14 April, iyo tii ka horaysay ee dawlada hoose, ayaa ahaa dadaal wax ku oola oo ay amaanteeda lahaayeen dhamaan intii ka qayb qaadatay oo ay ugu horeeyaan shacbiga sida xilkasnimada ah u codeeyay, waxa kale oo iyaguna amaan mudan Guddida doorashada, xisbiyada siyaasiga ah, iyo Xukumada talada haysa, Runtii waxay ahayd talaabo Mudakara, oo aynu kaga Hayaanay, hanaankii Qabiilka ku dhisnaa kuna badalanay Hanaanka xisbiyada badan. Haddaba tan iyo markii Lagu dhawaaqay natiijadii doorashada waxa soo ifbaxay galdalooyin badan oo ka muuqda sidii loo agaasimay doorashada, iyo Gudida doorashada oo loo fahmay inaanay ahayn dad cadaalad ka ahaa hawshan ay gudanayeen xaqiiqda marka loo dhaadhacana waxa eedeeda inta u badan dusha u ridanaya Gudidii doorashada ee hawsha loo dhaariyay, sida muuqatana waxa ay ku kaceen qaladaad fara badan oo murug keenaya, waxa ka mid ah qaladaadkaasi, Dib u dhigidii doorashada ee ay kala daaheen xiligii loo asteeyay,kaasi oo ah ka keenay shakiga faraha badan, waayo somalidu waxay tidhaa "Gudi raagtay Hal meesha ku jirta ayay ka saaraysaa, ama Mid ka maqan ayay ku daraysaa", markaa may hayn in ay dib ugala dhacaan wakhtigii loogu talagalay sida la ogana xiligaa wax dhul ka yaalay ma jirin commissionka doorashada wax waliba way u dhamaayeen, Arrintani haddaba waa ta kentay in guddida kalsoonidii lagu qabay oo awalba iska wagash wagash ahayd ay sii xumayso.

waxa iyaduna aan la moogayn qaladaadkii ay ka sameeyeen xaga isku gaynta oo uu kulmiye ku helay 133 cod, kaasi oo ay iyagu ku macneeyeen, qaladaad mabici ah (print error).

waxa kale oo ka mid ah, Sanaaduuqdii taalay ceelcalane ee tirintooda ay goaanka ka qaadan waayeen, Waxa taa ka sii daran, Eedaha kaga yimid labada xisbi iyadda oo ay aad ku kulayd eeda ay ka la kulmeen xisbiga Udub, taasi oo sii cadaysay Karti xumada ay ku maamuleen hawsha walaw ay Udub arrinteedu ahayd "xus xus ka horgee" oo ay ka ahayd uun inay Quusiyaan kulmiye iyaga oo sheeganaya codad fara badan oo aan la garanayn meesha ayka keeneen.Isku soo wada xooriyo, Karti darada gudidii dorashadu Waa mid aan Sinaba u qarsoomayn,waxa Iyadduna Arrin Qaloocan ahayd faragalintii,shirgudoonka ,guurtida iyo baarlamaanka, oo ahayd mid iyaduna Niyad jabkeeda leh, waxana arrintaa Qiray inaanay qumanayn C/qaadir x. ismail jirde, oo ah gudoomiye ku xigeenka golaha baarlamaanka , waxa kale oo aad hadalkaa cabdiqaadir ka dhadhansan kartaa Arinta soo kicisay Odayaasha guurtida, waxana ka mid ahaa hadaladiisii, "Odayadu waa odayadii dhaqanka, laakiin hawshani hawshii lagu halayn lahaa maaha, dee nuxurkeeda iyo waxa la isku hayana ma fahamsana".

Haddii aynu sii yara balaadhino sababta shirgudoonka soo galisay arrinta natiijada,ay ahayd Cabsi ay ka qabeen in Udub meesha lagaga badiyo , waxana carabka loo badinayay, in Kulmiye soo baxo, Arrintaasi oo sababtay in qolooyin wasiiro ahi ay xiisad ka abuuraan ,isla markaana ay cadaasi iyo caga juglayn joogto ah ay saareen gudida doorashada, taaasi waxa markale ka hadlay cabdiqaadir oo yidhi "Waxa dhacday habeenkii berrito oo kale natiijada lagu dhawaaqayey ayaanu la kulanay dad kacsan oo ragga qaarkood oo wasiiro ahi aad u fogaaday oo ay taagnaayeen natiijada yaan lagu dhawaaqin oo Komishanku dembi buu galay ee tallaabo ha laga qaado."

Taasi oo macnaheedu tahay Raggii talada dalka hayay oo si qaldan u adeegsanaya masuuliyadii loo igmaday. waxa kale oo Cabdiqaadir jirde cadeeyay in cabsi habayaraatee ayna ka qabin xisbiga kulmiye isagoo yidhi ",waxa na soo geliyey maaha cabsi aanu KULMIYE ka qabnay, runta ayaa wanaagsane ee waxay ahayd cabsi aanu UDUB ka qabnay oo rag wasiiro ah oo ku talinaya Komishanku yaanay hadlin ee afka ha la qabto leh aragnay, taas ayaa na keentay ee cabsi aanu KULMIYE ka qabnay nama keenin".

Haddaba akhristow ,caga juglaynta iyo cadaaska lagu hayay gudida doorashada, waxay kuu cadaynaysaa in Kulmiye guusha lahaa, balse laga maroorsaday, waxa laakiin mahadeeda leh ilaahay, ilaaha inaga dabaalay dhibaatadeeda, waxa iyaguna amaan mudan xilkasnimada masuuliyiinta kulmiye iyo sida wanaaga ah ee ay u waajaheen xaqdarada ku habsatay, waayo haddii Kulmiye lagu dhawaaqi lahaa waxaan qabaa in aanay masuuliyiinta udub Sameyeen wax wanaag ah, balse ay Nabadgalyada khalkhal galin la'haayeen sida aynu ku aragnay ficilada ay ku kacayaan wasiirada talada hayaa.

waxa iyana wax lagu qoslo ah, dhawaaqii maxkamada sare walaw laga filayay inay sidaasi u dhacdo laakiin wax ay noqotay mid layaab badan, ka dib markii ay dacwadihii labada xisbi iyo tii gudida doorashada ay midna qaateen kuwii kalena ay tuureen,isla markaaana ay ka baydheen sidii ay komishanku cadeyeen.

isku soo wada xooriyoo, waxa is waydiin leh doorashadu ma u dhacday sidii ugu haboonayd? Suaashaas oo aan filayo inaanay wax jawaaba u baahayn balse ay cadahay jawaabteedu.

Ugu danbayntii waxa iyana is wadiin mudan doorashadii dhacday Qalad iyo saxnaan miday doonto ha mutaysatee, Mustaqbal keedu muxuu ku danbayn , Tognaan iyo Tabnaan iyamay noqon. Iyaddo haddii masuuliyiinta udub sidan ku sii socdaan ay dhaawici doonto sharafta iyo karaamada dalkan, isla markaana Nabad galyada oo ah waxa kaliya ee aynu ku fani karno meel dheer laga dooni doono, Waxaan ilahay laakiin ka rajanayaa inaanay Wax hoos u noqoda inagu keenin balse ay noqoto mid horumar ina gaadhsiisa,masuuliyiinta Udubna waxa aan kula dardaarmayaa in ay madax u yihiin kuwii u codayay, iyo ku ka codeeyay labadaba ,sidaa daradeed ay cadaalada ka raacaan kana waatoobaan falalka Nabada ku lidiga ah. waxa kale oo aan Qolooyinka Kulmiye ka codsanayaa in wanaaga ka shaqeeyaan isla markana wax walba ay ka raacaan Nabad galyada iyo Danta Umadda.

Dhamaanteena waxaan inoogu nasteexaynayaa Cabsida ilahaay.
Mohamed Dubbe, Hyderabad , India, m_dubbe@hotmail.com

Top

Ugu horeyn waxaan halkan salaan diiran uga tebinayaa dadka shacabka ah ee reer Somaliland iyada oo ay bulsho-weynta Somaliland ku nooli marwalba ay wadaagaan kana dhaxayso dal iyo dan, iyo aayaha noloshuba, sidaa awgeedna ugu horeyn waxaan Ilaahay ka rajaynaynaa in uu isagu keen afgaradsiiyo sidii aan aayaha dalkeena uga wada tashan lahayn, gaar ahaana waxaan salaamayaa bulshada xisbiga KULMIYE meel kasta oo ay joogaan dalka iyo dibadiisaba, waxaan aynu wada ognahay in himilooyinka codkeena u bixinay uu ahaa horumarka iyo badbaadinta dalkeena, Somaliland ee aynaan u codayn, cabadul qaasim iyo Jabuuti, cadaw iyo Puntland kaambaynka UDUB iyo odayaasha waxaan doonay cadaalad, haddii la waayana cadaalad darro uma afduubnaanayno, waxa kale oo xusid mudan in markii uu geeriyooday madaxweynihii hore Somaliland Maxamed Ibrahim lagu dhaqmay distuurka dalka u yaal sida u noqday madaxweyanah Somaliland dadka reer Somaliland ay ku hambalyeeyeen, haddaba ragga maanta u ku baaqay in madaxweyne Rayaale yahay daaf Somaliland ah, sidaa awgeedna ay ugu hiiliyeeen waxay si toos u caddeeyeen in distoorkii qaranka ee uu ku yimid Madaxweyne Rayaale ay ku tunteen, qudh aahan iyo beel aahana ay meel kaga dhaceen, dalkii ay ugu dhaareen inay dawladnimo ku hogaaminayaan si ay dimuqraadiga ah ugu gefeen, waxaa kale oo si toosa ay u cadeeyeen in aanay garsoor jirin, oo komishan qaran iyo mid gobol toona aanay jirin, ee ay jiraan gudoomiyayaasha labada gole iyo Cabdi Waraabe, haddaba haddaanu nahay codbixiyayaasha xisbiga KULMIYE waxaanu odayaasha ogaysiinaynaa in ay arrintani ka qaraweyntahay farsamooyinkii ay danahooda gaarka ah ugu adeegsan jireen.

Siilaanyo Mujaahid baad ahayd ee samir oo adiga iyo saraakiishuba sharaftii SNM hagoogta, hadday abaal marintoodii halgankoodii noqday waanu idin dhacnay ee idinku samra, waa nasiib darro, waxaananu ka leenahay haddaanu codbixiyayaasha xisbiga KULMIYE, anaga marwalba xidhan hogaanka xisbiga KULMIYE, xaqdhawranana nabadgelyada iyo xasiloonida Somaliland, ma qaadan karro cadaalad xumada a y odayaashu caadaysteen, waanu idin dhacnay waxaanu u qabnaa inay tahay gef ay ka galeen codbixiyayaasha xisbiga KULMIYE, wax ummad lagu qancin karro maaha”.

Caydiid Warsame, Cumar Cali (Timaweyne), Burco.

Top

Wararka ka imanaya Addis abeba, ayaa sheegay, in ay kooxda ku bahooday 17ka dal ee daneeya somalia ee lagu magacaabo IPF, shir guddomiyana bishan uu ka yahay Safiirka mareynka ufadhiya Addis abeba, inay aad uga baraan dagayaan, xaalada cusub ee kusoo koradhay dalka Kenya, ee dhinaca nabadgalyada xummida, joojinta Duulimaadka diyaaradii British Airway ee kenya, iyo lugta arrinkani kuleeyahay Soomaliya, oo lagu tuhmay in ay "koox Al-Qaida" ahi ka soo gudbayaan xadka u dhaxeeyay Somliya iyo kenya. Waxaa kale oo Guddiga IPF aad u dhuuxeen wajiga uu gallay Shirka nabadaynta Somliya, ee haatan ka socda Kenya. Waxaa safiirka Kenya ee Addis soo gudbiyay qoraal dheer oo sir ah, loona diiday in saxaafada lasiiyo lifaaq, qoraalkaasi oo uu soo diray Guddoomiyaha guddiga farsamadda IGAD Danjire Bathuel A. Kiplagat.

Guddoomiyaha guddiga farsamadda IGAD Danjire Bathuel A. Kiplagat iyo Wasaarada Arrimaha Dibada ee Kenya ayaa shirka ergooyinka ee ka furmay Xerada Mbagathi ee ay ergooyinku kaga doodi doonaan, isla markaana ay ku ansixin doonaan qodobo ay ka mid yihiin qoraalladii ay soo diyaariyeen lixda guddi, ayaa cad, inay qoraalkiisa kamid yihiin habkii dalalka IPF ku abtirsada, ay ergooyinka Somalida ugu adkayn lahaayeen ansixinta, iyo ugudbida wajiga 3aad ee shirka, Si loo gaadho himmiladii ahayd dhamaystirka Shirka wakhtigii loogu tallo gallay.

Guddiga ku midoobay IPF(Igad Partnership Forum) waxay isla garteen sidii ay mawqif middaysan uga qaadan lahaayeen wajiga sadexaad iyo inay farta isugu fiiqaan Shakhsiga ay u arkaan inuu maanta kasaari karro "Boholaha Mugdiga ah" ee ay kujirto Somalia iyo inay taageeran Mushara uqalma lashaqaynta "Istiraatiijiyada ay IPF ka leedahay Somaliya".

Top

New Delhi (Haatuf) Hogaaminayo ayaa Maalintii sabtidii ka dagay Garoonka Diyaaradaha ee Caasimadda New-delhi Ee Dalka India Madaxweynaha Ismail Omer Geele waxa la filayaa in uu la Kulmo Madaxweynaha Hindiya A.P.J Abdul kalam iyo Raysal wasaaraha Hindiya Atal Baheri Vajapyee, iyo wasiirka Arrimaha Dibadda yashwan Singh Mudane ISmail waxa uu la kulmay Gudoomiyaha Rugta Ganacsiga Ee Dalka Hindiya waxana ay ka wada hadleen Xidhiidh Ganacsi ee U Dhaxeeya Labada Dal waxana la Sheegayaa in waftiga Madaxweynuhu ay la Socodaan Ragg Badan Oo Ganacsadayaal ahi.

Madaxweynaha Jibouti Mudane Ismail Omer Geelle waxa La filayaa In uu Booqasho Ku Tago Bombay, Hyderabad, iyo Magaaladda Technologyadda Ee Hindiya, Banglore.

Freelance Journalist, Abdiaziz Ahmed Mousa.

Hindiya,Abdiaziz2@hotmail.com

Top

Dabadeedna markii ay Biixi labadiisa waalid u sheegeen inay doonayaan inaanu ka fogaan wuuu isna u sheegay inaanu doonayn dhoof iyo inuu beled shisheeye qabto toona laakiin uu doonayo inuu arrimihiisa ku dhamaysto dalka gudihiisa, ka dibna gudoon iyo hagaag ayey Biixi iyo labadiisii waalid arrintii ku soo gabgabeeyeen, isla markaana labadiisa waalid faraqa ugu xidheen iyaga oo yidhi “Wiilkayagiiyow duco ayaanu faraqa kuugu xidhnay waxaananu Ilaahay kaaga baryaynaa inuu muraadkaaga san oo dhan si hawl ya kuugu dhameeyo, gabadha aad calmatayna rabbi ha kaaga dhigo ubad kheyr qabana eebbe haydin kala siiyo, aamiin”.

Biixi waayahaay Aabe iyo hooyo ayuu isna tiraabtiisa, ku soo xidhay, waana la kala hurdo tagay, laakiin Biixi intii aanu seexan wuxuu u yimid Xayaad oo aan weli seexan, oo jiifta ardaagii gogosha loo dhigay, ee aqalka sintiisa, iyada oo iyada lafteedu aad u dhego muugsanaysa ama ugu dhegtaagaysa xaaladda guriga duleedkiisa, ka socota ee u dhaxaysa Biixi iyo labadiisa waalid.

Dabadeedna Biixi waxa uu soo dul-kadaloobsaday Xayaad oo dermadii loo dhigay ku jiifta, laakiin il-galaclaynaysa, wuxuuna ugu bishaareeyey inay isaga iyo waalidkii si fiican isu afgarteen, arintoodiina ay hawraarsan iyo gudoonsan ku dhamaatay," isaga oo yidhi “Walaal Xayaad taladii aniga iyo labadayda waalid na dhexmartay is-afgarad iyo gudoon wanaagsan, aroortiina haddii Eebe waa san inoo berriyo waynu baqoolaynaa, labadeenu”.

Xayaad markii uu Biixi la hadlayey qaarka sare ayey la soo kacday, taas oo ah qof jiifkiina ka soo kaccay, fadhi dhamaystirana aan u laba xaadsan, laakiin hadal badan kamay ay celin, warkii Biixi waxayse tiraab kooban ku tidhi “Walaal waan fahmay, waana Ilaahay mahadii, markaa iska seexo, waa inoo aroortiiye” dabadeedna sidii ayaa habeenkii la kala seexday, iyada oo ay Xayaad iyo Biixi labadooduba ku seexdeen farxad iyo dareen, jimcoon, oo ay nayaayiro ku dheehantahay, laakiin islaantii Biixi hooyadii ayaa ileyn waa beer wax dhalaye, makii ay raggii oo dhami ardaayadii duleedka guriga u baxeen ee ay hurdo tageen, gabadhii Xayaad afka u soo dhuubtay oo waxoogaa dardaaran ah ku tibixsiisay, waxaana ka mid ahaa hadaladii ay ku tidhi “Gabadh yahay, adiga iyo wiilkani haddii aad is-doonteen, waanu isugu kiin ducaynay, waxaanse kugula dardaarmayaa haddii aad is-qabataan ama wax idin dhexmaraan nagu soo sin, isagana intaa waa kula dardaaranay”.
Xayaad waxay hadalkaa kaga jawaabtay, iyada oo si ixtiraam iyo macaan badani ka muuqdo u hadlaysa, “Hooyo Ilaahay xumaan iyo is-qabad hanaga hayo, dardaarankaaggana waan qaatay.”

Intaa markii lays yidhi waa la kala seexday.

Top

Halkani waa Raadyow Ma Qaloocshe oo aad ka dhagaysataan mawjadaha kaftan aqoonka iyo hirarka gaagaaban ee ilaaq buurka, akhyaartayada indhaha buur-buuranaw waxaynu soo gaadhnay wakhtigii aan idin huluuqsiin jirnay warkii adduunyada, ninka maanta idinku jejebin doonaa waa weriye Mr. Fur Digsi.

Warkii Oo Kubeysan

Biqlo iyo bardoodan buurtaa leeg oo loogu damaashaadayo, biqlo guuradda labiyo tobnaad ee ka soo wareegtay dib ula galgalashadii gobinimada Jamhuuriyadda Shankaroonland.

Biqladaas darteed waxa isna barbarkiisa ka botoriyey madaxyuubka Shankaroonland, oo khudbad tenegaas leeg ka saydhiyey khuuriyadda Hargeysa.

Khudbadaas oo ay dhagaha u gogladeen dadweyne tammuuxaa ka badani, kuwaas oo sacab dhagoole ka dhergiyey. Sidoo kale madaxyuubka, iyo yuub ka yarihiisa waxa kaloo daba durdurinayey awyo ka tirsan geedadka golayaasha, madax uuubka waxa khudbada la soo qaaday wasiiro xoog waaweyn, khudbadan oo ahayd bahal dabo dheer, iyada iyo madax-yuubkaba waxa gaadh dable ku gadaamay guuto dhako cas si fulaynimo leh, u heensaysan, ciidankaas oo cilinkooda la saarin, waxa jirabay.

Balse anigu u kala garan waayey, inay madax-yuubka dawacada ka ilaalinayeen iyo hallawga ka ilaalinayaan. Kuwaas oo markii danbana madax-yuubka oo ka soo qardo kacay, xumadii iyo xanaf-wareenkii foodkii fooshiisu dheertahay, ayaa khudbadda wada laydh qabaw ah la guud baxay dhalada khuurisada, khudbadda madax-yuubku nagta ka saaray wuxuu ku fara-fareeyey, wax-yaabaha uu maaganyahay iyo halka uu ku dhufan doono, iyo damaca Dublamaasi, danta qaran, duruufta dhaqaale, doorasho dabadeed, iyo dimuqraadiyad iyo camalkeed.

Madax-yuubku mar uu ka hadlay halka uu dalka u didinayo, iyo sida uu siyaasadda u cayntaarin doon wuxuu yidhi “Insha Allaahu dee, waxaanu doon-dooni doonaa dee Harumar inin gaadhsiinaa dee”.

Madax-yuubka oo ka sheekeeyey waalidkii Jamhuuriyadda dhalay, iyo bataatanba munaasibadani la xusayo maanta. Halka laga keenay iyo naagtii sidatay, wuxuu yidhi “Walaalayaal Mujaahidiin fariidada ahaa, waagii dalka ay qabteen waa kuwii kalgacaylka ku beeray, beelihii nacasnimadu dhexmartay, dabadeedna jacaylkii ka dhashay ayaa dhalisay oo Burco-kurus kaga dhawaaqday bahashan aan maanta xukumayo”.

Madaxyuubka oo ka mid ahaa kuwii dalka qabsaday kuwii ka sii qabsaday, wuxuu ka waramay sidii raganimada lahayd iyo badawnimada lahayd ee bahashan loola soo raftay, iyo intii nin ee soo fuul-fuushay, ninba wuxu soo tarayba, waa siduu hadalka u dhigaye wuxuu cadeeyey Jamhuuriyaddan Ingiriisku sodah u ahaa, oo afartan baxeedii col-qaaday oo cadaawe kalena ka sii qaaday, cadaawahaasna SNM ka xoogtay, SNM odayaal u dhiibtay, odayaashiina afar xaraf ku biiriyeen, oo, magacii hore ee Somali la odhanayey ee kolba meel loola kacayey, intay eegeen, eegeen, ayey odayaashii yidhaahdeen, “Nacal Abu waar esta, laanka ku reeba”.

Ka dibna, waxay soo baxday Somali laan lagu reebay, Somaliland= Somaliland, ka dibna wuxuu sheegay in alla u naxariisaygii, xaqu helayna, ka dhigay, beelo la kor dheay dawlad la hoos dhabay, dayday, laga reebay, Dimuqraadi dal yar lagu beeray, ashahaadana u qoray UDUB-na ku taagay.

Madax yuubka mar uu ka hadlay xisbiyadda wuxuu yidhi “markastiba waxaan ku dadaali doonaa ay u sii jiri lahaayeen, insha Allaahu waansii wadi doonaa, dee,”.
Mar uu ka waramay nooca ay tahay dawladda u soo walwaalayo, wuxuu yidhi “markastiba waxaan ku dedaali doonaa dee, in qofkastiba, oo dalka wax u qabanayiba inuu nagala qaybgalo, oo xisbigan dooni ha ahaadee, cid waliba, waanu ku dari doonaa dee, si aan u heli lahayn dawlad buuran, oo barwaaqona ina walo gaadhsiisa, insha Allaahu, sidaas ayaan rajaynayaa dee.”

Khudbadaas oo qadaro, qadaro u badnayd wuxuu mahad-naqyo huluuqsiiyey askar yuuga dalka ee nabada xasiloonida dalka ku xejiyey, Kuwaas oo salaan xuluuliyay iyaga iyo guddidii koomboshirka ahaaba.

Waxa kaluu mahad la xigsaday galayaashii iyo odayaashii dhaq-dhaqaajinta yiqiinay. Mar uu ka hadlay khaarajka iyo xidhiidhka ayuhalnebiga ahi, wuxuu tilmaamay in wadamada jaarka ah iyo dunida kaleba uu kalgacayl ka raadin doon, citiraaf-yeeladiiye, si loo helo buu yidhi sadaqada dunida iyo dhawrtada aadanaha, kaas oo uu doonayo in xeer jajab lagula macaamilo.

Ugu dambayntii khudbadiisii wuxuu ku daba karay baaq garnaqsiya, baalo xoofto yar isugu jiray oo uu kala dirayey xulufooyinka, ama NGO-yada waaweyn sida, baho, amaarikaan, baho yuuraad, baho igaad, iyo baho aasiyaad-ba baalo-xooftadaana waxa ka mid ahaa “dalkani oo buuxiyey dhamaanba axkaamtii dimuqraadiyada oo baad iyo biyaba u dhamacayey, waxaanu doonaynaa in dunidu qiimaysato oo na siiso bahalkii aqoonsi ahaa, iyo bahashii yaryaraydba.

Si kastaba ha ahaatee munaasibadani waxay ku soo beegantay xilli laga soo dareeray aaskii iyo agaskii doorashada, kaas oo xisbiga UDUB-na isu qaawiyey inuu xilka dib u fuulo, shhanta sano ee soo socda, xisbigii KULMIYE-na cadho la duuban yahay, isla markaana cadho dibnaha ruugayaan, kuwaas oo hambalyana laga waayey, hadimana gaysan waayey.

Hargeysa

Maamulihii Jaamicadda Hargeysa ayaa subax dhawayd shookiga lagu xidhay, ka dib markii la sheegay in ministarka tacliintu u xoog sheegtay oo cawaandinimadiisa ku tijaabiyey. Inkasta oo aan xadhigaas sababtiisa loo abtirin, haddana waxa lagu soo waramay in siyaasadu ku dhe qubtay jaamicadda Hargeysa, oo la sheegay in ay tahay bahal isguulada ka weyn wasiirkanu waxa la sheegay in waxa uu maamulo isguuladu ugu roonyihiin, lamase oga sababta jirabtay.

Hees

Waaryaa Dhageyste war halkaas ayuu ku joogaaye iga hooya hssstan kibirtay
Inanyahay islaameed
Jacayl baan il daranee
Intikhaabkii dhacay iyo
Sidii elag-shankoo kale
Ma isugu codaynaa
Aqlabayad maysku raacnaa
Sida udub-ka oo kale,
Ma dhaqaajinaa oday,
Aayar ma u heshiinaa
Shufta edebleh baad too
Shansanaan ku doortee
Ma xariifad baad noqon
Mise xaawa food xadda.
KULMIYIHII cadhoodaan
Dirqi kaaga reebee
Ma dumaal is-waashoo
Ninkii qabay dilaayoo
Marxuumkii u yeedhoo
Muusanaabaysaad tahay.
Nacasadbaad moodee
Bilisteenan been badan
Kaambayn ma kicinaa.
Kuraasida ma boobnaa
Kala qaybsanaa qaran
Geelayaga kud-laayaa.
Dadka soo banaanbaxa.
Inaan been ku hanaq-goyn.
Oo habruu waalay la odhan.
Anaa badiyey noqon lahayd,
Haddaad buuq ka keentana.
Kulmiyiyo sidii UDUB.
Kala qabtaaydu badan layd
Waar miyay kaftamaysaa.

Top